“Principes zijn net als gebeden. Heel nuttig en nobel maar ongeschikt voor feestjes.”

Old Lady Grantham, de oude dame uit Dowton Abbey, gespeeld door Maggie Smith, met een uitgestreken gezicht tijdens een feestelijk diner wanneer het iets uit de hand dreigt te lopen.
Ik blijf het een feestje vinden wanneer ze in beeld komt.

Nog één van afgelopen zaterdag:
“Al dat nadenken altijd, dat wordt zo overgewaardeerd.
Het komt door de oorlog. Vóór 1914 dacht niemand ooit na, over wat dan ook.”


In dat ‘hot potatoe’ Engels met dat ‘stiff-upperlip’ gezicht.......
Om de slappe lach te krijgen.

The Adjustment Bureau

Een film uit 2011 van George Nolfi naar een kort verhaal van Philip K. Dick.
Volgens de ‘moviemeters’ valt ie onder de Fantasy- Romance- SF films. Ik las ook ergens het woord 'thriller' in verband met deze film. Nou, verre van dat.
Fascinerend dat er films gemaakt kunnen worden die niet meer door iedereen worden begrepen.
Naar mijn idee klopt alleen de ‘Romance’. De film hangt van filosofie en religie aan elkaar.
Hoofdrollen zijn voor Emily Blunt en Matt Demon als Elise Sellas en David Norres.
Ook Terence Stamp ( als Thompson) en Anthony Mackie ( als Harry) spelen belangrijke rollen.

David Norris is een jonge politicus die op het punt staat door te breken voor een Senaatszetel.
Maar dan ontmoet hij een jonge vrouw en wordt verliefd, maar dat staat niet in het grote planboek van zijn leven. Daar staat in dat hij president gaat worden. Zijn vader en broer zijn om die reden op een bepaalde manier overleden zodat David (over die naam is ook nagedacht) de juiste drive zou ontwikkelen om zover te kunnen komen.
De leden van het ‘Adjustment Bureau’ (engelen) hebben aan David een lastige persoonlijkheid. Er is er één, Harry en die is ook nog donkerhuidig, die het verliefde tweetal goed gezind is en zich afvraagt of wat hij doet nu wel zo goed is. (link naar een engel die dreigt te vallen?)
Mooi zijn de routes die engelen kunnen nemen mét hoed op. Een soort van wandelen door een vierde dimensie via speciale deuren.
Ook mooi vond ik de ‘levensboeken’.
Vragen die opkomen zijn: Hebben we nu een vrije wil en hoe vrij ie dan of is alles toch voorgeprogrammeerd?
Aan het einde van de film doen David en Elise hun best om de ‘Voorzitter’ van het Bureau te spreken te krijgen. Ach, wie zou dat niet willen?

Er valt ook genoeg aan te merken op deze film. Dat is altijd het geval wanneer wij, mensen proberen het leven te begrijpen en verklaringen te zoeken op de grote levensvragen.

De, naar mijn mening, mooiste quote in de film was van Thompson, een soort hoofdengel op de vraag van David wat er gebeurde met de vrije wil:
“We hebben de Vrije Wil eerder geprobeerd. Na het jagen en verzamelen en ter hoogte van het Romeinse Rijk deden we een stap terug om te zien hoe jullie het zouden doen. Maar jullie gaven ons de duistere Middeleeuwen... totdat we uiteindelijk besloten om terug te komen. De Voorzitter dacht dat we jullie gewoon beter moesten leren fietsen voor de zijwieltjes er weer afgingen. Dus gaven we jullie de Renaissance, de Verlichting en de Wetenschappelijke Revolutie. Zeshonderd jaar hebben wij jullie geleerd om je impulsen te beheersen met de réde, in 1910 deden we weer een stap terug. Binnen vijftig jaar, zouden jullie ons de Eerste Wereldoorlog, de Depressie, fascisme en de Holocaust brengen en brachten jullie de hele planeet aan de rand van de ondergang in de Cuba-crisis. Op dat moment werd besloten om weer in te stappen voordat jullie iets zouden doen dat zelfs wij niet konden oplossen.
Je hebt geen vrije wil, David. Je hebt de illusie van een vrije wil.”

Deze film sprak mij aan omdat ik ook denk dat het leven op deze manier gaat. Dat er vanalles van hogerhand wordt geregeld, gemanipuleerd en geprogrammeerd. Leidt dat tot gelatenheid en onverschilligheid? Nee, niet noodzakelijke denk ik. Elke dag heb je toch te dealen met de zichtbare werkelijkheid en moet je naar eigen inzicht je keuzes maken. Je kunt niet in je eigen levensboek kijken om te anticiperen op wat komt.
Dat is voorbehouden aan de 'Voorzitter'.

Kerstgedachte?

Bij het zoeken in mijn computer stuiterde ik op een paar opmerkingen naar aanleiding van het boek van Alain de Botton: ‘de troost van de filosofie’. (26ste druk)
Dat boek had ik al gelezen voordat ik ging bloggen. Kennelijk kon ik het toen ook al niet nalaten om mijn commentaar ergens achter te laten.
Hij schrijft ergens:

Misschien is het wel zo dat we pas echt bestaan als er iemand is die ons ziet bestaan.
Dat we eigenlijk pas kunnen praten als er iemand is die begrijpt wat we zeggen.
Dat we in essentie pas werkelijk leven als iemand ons liefheeft.

Waarom zo ik-gericht vraag ik mij af.
Misschien is het wel zo dat we pas echt bestaan wanneer we een ánder zien in zijn bestaan.
Dat we pas moeten praten wanneer we een ander echt begrijpen.
Dat we in essentie pas werkelijk leven wanneer we een ander liefhebben.
Dit is toch waarlijk een betere kerstgedachte?

Al zoekende weg in het bewuste boek, want ik streep en kras in mijn eigen boeken dat het een lieve lust is, kon ik de bewuste passage echter niet vinden.
Wel vond ik nog een ander onderstreept gedeelte:
‘Er is maar één aangeboren dwaling, en die luidt dat wij bestaan om gelukkig te zijn.’
Of deze uitspraak van hemzelf is of geleend bij Schopenhauer is mij niet helemaal duidelijk maar ik ben het er hartgrondig mee eens en helaas wordt deze dwaling vaak misbruikt om recht te praten wat krom is. Ik heb het tenminste vaker gehoord: God wil toch niet dat ik ongelukkig ben/word?
Misschien toch wel ja, wanneer dat nodig is om je vormen; inzicht en wijsheid bij te brengen.
Maar ach, ik snap ook wel dat je dat niet zo ziet wanneer je voor jezelf het gevoel hebt te verdrinken in de shit.

Kleine Piet ging wandelen

Gisteravond zaten we met elkaar te praten over allerlei oude en wonderlijke gedichten en voordrachtjes die onze ouders deden op bruiloften en partijen. De gasten moesten vermaakt worden, dansen was uit den boze.
Zo borrelde er van alles op.
Ook dit gedichtje wat mijn vader ons vaak voordroeg en waar wij als kinderen steevast zaten te wachten op de zinsnede: ‘plons, gelijk een steen’. Wat dan door de jongsten met veel verve werd méé voorgedragen: póns…lijke teen!
Dan is Google weer je vriend want daardoor was de hele tekst te vinden. Kennelijk was het een liedje. Dat wist ik niet. Onze pa declameerde het als een gedicht. Daarom heb ik het refrein weggelaten.

Kleine Piet ging wandelen met zijn pa in het veld
Wat hij zag en niet zag: alles moest verteld
"Pa, daar zag ik ginder, luister toch ereis toe,
‘k Zag een hond, warempel, groter dan een koe!"

"Wel komaan, wat zeg je? Een die groter was
dan een koe? Maare jongen, da’s een beetje kras!
Zie je ginds die brug wel, voor je neus daar Piet?
Nu, die brug moet je over, of je wilt of niet.

Zo je nu gejokt hebt, stort de brug ineen
Een dan val je in het water, plons, gelijk een steen."
Piet, de brug genaderd, voelt zich o zo moe:
"Pa, ik zei: die hond was groter dan een koe…

‘k Heb niet juist gekeken; ik zag hem maar zo half.
Maar die hond was heus toch groter dan een kalf."
En toen zich het ventje bij de brug bevond
Riep hij: "Pa, die hond was net een andere hond!"

Kleine Piet vertelt zijn Pa dat hij zojuist een hond gezien heeft, groter dan een koe. Pa beseft dat dit niet waar kan zijn en kiest voor een psychologische aanpak om de jongen dat zelf te laten toegeven. Ze lopen namelijk richting een brugje en pa maakt zoonlief wijs dat hij door dat brugje zal zakken als hij onwaarheid heeft gesproken. Hoe meer het brugje in het zicht komt, hoe meer kleine Piet gaat terugkrabbelen.
Zo werd ons tactisch bijgebracht om nooit te liegen.

Via Google ontdekte ik ook dat de eigenlijke titel is: ‘Pas op voor de brug’.

Tijdens het lezen van een boek van Tom Wright over de psalmen: ‘Pleidooi voor de psalmen’, blijft een schilderij wat ik in een winkeltje in Jeruzalem heb gefotografeerd, in mijn achterhoofd hangen. Elke keer wanneer ik het zie ontroert het mij. Dat heb ik erg weinig met schilderijen. Ik had het moeten kopen. Spijt.

Ik heb er de psalmregels bij gezocht die er naar mijn idee onlosmakelijk bij horen:

119:
97 Hoe lief heb ik Uw wet! Dagelijks overpeins ik haar.
98 Gij maakt mij door uw gebod veel wijzer dan mijn vijanden, want het is eeuwig mijn schat.

Lutherse vertaling

Rare wetten, curieuze uitspraken

Heisa in de regering. In de Eerste Kamer zijn een paar dwarsliggers die afgelopen dinsdag, onverwacht tegen een wet van minister Schippers hebben gestemd. Het was ook een rare wet; ik zou ook tegen hebben gestemd. Het ging om een beperking van de keuze voor artsen.
De minister denkt hiermee veel geld te besparen. Zal best. Maar in mijn ogen krijgen de zorgverzekeraars, die al steenrijk zijn, veel te veel macht en Jan met de Pet is weer eens de dupe.
Maar daar wil ik het eigenlijk niet over hebben.

Wat mij stoorde was iets in een uitzending van nieuwsuur op donderdag avond. Daar was senator Thom de Graaf van D66 te gast om commentaar te geven.
Wat schoot mij in het verkeerde keelgat maar spreekt voor mij meteen boekdelen: op een gegeven moment verklaarde de Graaf dat niemand zit te wachten op een kabinetscrisis en nieuwe verkiezingen omdat:
1. Dat slecht zou zijn voor de PvdA die al heel slecht staat in de peilingen. enz.
2. Dat het slecht zou zijn voor de president Rutte om voor de tweede keer een kabinet voortijdig te zien sneuvelen
3. (o, ja ) Vooral ook slecht voor Nederland....
Zulke ‘versprekingen’ spréken.
Het zit kennelijk niet in zijn cerebrale systeem om Nederland in de eerste plaats te noemen.
Fijn, zulke volksvertegenwoordigers. Mag ik even vomeren?

Nu, vrijdagmorgen gaat de regering via slinkse, legale wegen toch proberen de wet er door te krijgen. Wordt vervolgd, maar niet hier en door mij.

Nieuwsuur op ongeveer 31 minuten.
Je moet je wel weer eerst door 20 sec. reclame heen worstelen voordat je kunt doorspoelen.
Ook zoiets irritants: zelfs kinderfilmpjes worden voorafgegaan door reclames over maandverband of gehoortoestellen.
Hoe verzinnen ze het. Grrrrrr.

Troostlied voor wie met Kerst alleen zijn

Ach, het is ook voor degenen die zich alleen voelen met alle drukte om zich heen.
Ik hou van zijn ironie.


Wees niet zo bang voor Kerst. Het zijn twee dagen,
dat is niet meer dan achtenveertig uur,
En uren, het ene vlug, het ander trager,
uren vervliegen op den duur.

Raak niet verloren in herinneringen,
wees toch een beetje wijzer deze keer.
Zing maar van "Stille Nacht" als je kunt zingen,
want stil zal het zijn, die nachten. Zeer.

Zing in jezelf: 'De witte vlokken zweven'
terwijl de regen langs de pannen ruist.
Het kind is niet in Bethlehem gebleven:
het is naar Golgotha verhuisd.

Gedenk de dieren op de schalen en de borden,
die zitten meer dan jij in de puree.
Eten is beter dan gegeten worden,
ook in de glans van Lucas 2..

Zeg 'nee' als mensen je te eten vragen,
want in een andermans gelukkige gezin
daar is de kerstboom enkel te verdragen
met een uitslaande brand erin.
Wees niet zo bang voor Kerst. Het zijn twee dagen.


Willem Wilmink

Waar ligt Jeruzalem?

Mijn kleinzoon vroeg me op een dag
toen ik wandelde met hem:
“Opa, vertel me alstublieft,
waar ligt Jeruzalem?”

Ik zei: “Waar ergens in een sjoel
met diep ontroerende stem
het ‘Kol Nidrei’ gezongen wordt,
daar ligt Jeruzalem.

Waar het gezin dat sjabbes viert,
in Bonn of Nottingham,
zijn kippensoep in vrede eet,
daar ligt Jeruzalem.

Ook waar men ’t groot verdriet herdenkt,
dat snap je later wel,
ook daar, Sam, ligt Jeruzalem.
Maar niet in Israel”.


Willem Wilmink


Kol Nidrei

De Bijbel voor ongelovigen deel 2

Na deel 1 wat mij zeer boeide heb ik nu ook deel twee van Guus Kuijer gelezen in een digitale versie naar de eerste druk uit 2013.

Dit deel gaat voornamelijk over de Exodus; de uit- en intocht en nog wat verhalen uit het boek Richteren. De Exodus wordt beschreven vanuit het perspectief van de inmiddels oud geworden Egyptische prinses die Mozes uit het water viste. Deze prinses Thermutis, ze wordt later door Jochebed tot Bitja omgedoopt, sluit zich, vanwege haar liefde tot haar pleegzoon en Mered (ik ben de dwaas, die in zijn hart zegt: er is geen God.), aan bij de Israëlieten wanneer die Egypte verlaten.
Dat klopt ook warempel met 1 Kronieken 4 :18 waar staat: …….en die zijn kinderen van Bitja, de dochter van Farao, die Mered genomen had…… nooit geweten.
Bij Kuijer is Mered één van de twee verspieders.
De vrijheid van de schrijver zullen we maar denken.

Voortdurend kom je zijn cynisme tegen: ‘Het deed pijn om mijn land te verlaten [..] Ik mocht niet klagen, zei men, het was mijn eigen keus, maar het is de vraag hoeveel keus de mens heeft en hoeveel door de goden vooraf is bepaald. Terwijl we denken dat we vrij zijn, voeren we gehoorzaam hun opdrachten uit tot de dood erop volgt. De Israëlieten trokken juichend de vrijheid in om vervolgens de slaaf te worden van hun God. De mens leeft in illusies en zelfbedrog, zoveel is zeker.’

Het wonderlijke verhaal van Mouses/Mozes, wanneer God hem probeert te doden in Ex 4:24 krijgt een plaats. Je voelt de vraagtekens van de schrijver. Die heb ik ook. Volgens de studiebijbel die ik sinds kort heb, grijpt dit terug op Gen 17:14. Alles wat mannelijk was moest besneden worden, zo niet dan moest hij van zijn volksgenoten worden afgesneden. En Mozes had (één van?) zijn zonen niet besneden. Maar waarom hem dan eerst roepen en vervolgens proberen te doden?
Bij deze passage kwam het scepticisme van Kuijer ook heel duidelijk naar voren. Wanneer Zippora tegen Mouses roept: “Als God je wilt vermoorden, verzet je dan! Heeft Jakob niet tegen Hem gevochten?” “Niet echt,” kreunde Mouses, “dat verhaal moet je symbolisch opvatten. [..] Alles wat niet kan moet je symbolisch opvatten”.
‘Toen Mouses me dit vertelde ging me een licht op. Als je iets niet kunt geloven is het gewoon symbolisch bedoeld! Dat is de oplossing voor alles wat de mensen je proberen wijs te maken. Symbolisch kan alles, niets is onmogelijk! Wat een vondst! Neem het mee, steek het in je zak en elke vorm van waanzin is aanvaardbaar.’

De verhalen van de Rechters worden verteld bij monde van Jaël, de vrouw die Sisera een tentharing door zijn hersenpan joeg. ‘Ik wilde hem pas doden nadat hij had bewezen dat hij mij liefhad. Hij kuste me. Is onze liefde niet altijd gedeeltelijk angst? Hebben we God niet lief uit vrees?’
Niet alle rechters krijgen aandacht. Ehud, Debora en Barak, Gideon, Jeftha en Simson passeren de revue.

Ja, Kuijer kent de Bijbel wel. Maar niet goed genoeg. Zelfs Kuijer kan zich vergissen.
In het verhaal van Gideon laat hij de driehonderd man die Gideon uiteindelijk overhoudt, het water opslurpen met hun mond. (p 372) In mijn Bijbel staat dat het juist de mannen die het water met hun handen uit het water schepten en opdronken tot de famous bende van driehonderd behoorden. (Rich 7)
Of heeft hij dit bewust gedaan?
Ik zie hem er voor op aan want hij schrijft ergens in het verhaal van Simson: ‘U mag geloven wat u wilt, maar bedenk dat vertellers door God worden geïnspireerd en dus nooit liegen. Ze kunnen zich hoogstens vergissen hier of daar.’
Alweer volgens mijn kersverse Studiebijbel heeft deze willekeurige keus tussen de manschappen van Gideon geen betekenis. Dat betwijfel ik dan weer. Niets staat zomaar in de Bijbel. We weten het alleen nog niet.

Hoewel ik dit boek ook weer bijna in één ruk heb gelezen en ervan heb genoten want heus er staan weer mooie dingen in, in die zin dat de verhalen meer gaan leven. Wanneer je de prinses door de kikkers ‘ziet’ waden en glibberen besef je de impact van de plagen. Maar, zo vraag ik mij alweer af wat is de bedoeling van de schrijver? De verhalen levend houden, oké maar met welk doel wanneer ze steeds verder van ons dreigen af te drijven omdat ze letterlijk gezien steeds moeilijker te geloven vallen en er naar een diepere betekenis niet wordt gezocht?
Want daar doet Kuijer niet aan. Uit zijn woorden straalt soms een sarcastische kilheid.
‘Ehud was niet van het weekhartige soort, hij schuwde het geweld niet, hij was een man naar Gods hart.’
En ‘God houdt alleen van mensen die in Hem geloven, de rest moet dood, op welke manier dan ook. Onthoud dat, knoop het in uw oren, vergeet het nooit.’

Zo kom ik weer tot de conclusie dat wanneer je niet gelooft dat de Bijbel Goddelijk is geïnspireerd, een openbaring is en je de verhalen alleen maar als verhalen ziet, je dan tot een heel ander (wereld)beeld komt. Goddelijke inspiratie betekent dat niet alleen de letterlijk betekenis van belang is. Juist niet!
Wanneer je rationeel denkt dat religie door mensen is ‘bedacht’: al het spreken over God komt van beneden enz., dan ben je naar mijn gevoel een grens gepasseerd. Waarom zou je dan überhaupt nog geloven in een Opperwezen? Vanuit een hang naar nostalgie of om ervaringen die buiten je begripsvermogen liggen een plaatsje te geven? Zin geven aan wat esoterische behoeften?
Voor mij is dat in de kern zinloos, nutteloos en doelloos.
Ik ben er vast van overtuigd dat er een Kracht is die wij God noemen. Die hebben wij niet geschapen maar Hij heeft ons geschapen. Mijn geloof in Hem komt niet uit mezelf maar van Hem, van buiten mijzelf. Dat is mijn ervaring.
Wanneer ik daar niet meer van overtuigd zou zijn heeft geloven geen zin meer en moet ik de zin van mijn leven zelf bedenken en maken zoals zovelen dat ook prima kunnen. Ogenschijnlijk tenminste.
Voor mij zou dan de grote vraag zijn: hoe hou ik mezelf gemotiveerd? Waar haal ik mijn inspiratie en mijn bevestiging vandaan?
Van andere mensen? Hoeveel is dat waard?

De ergste vorm van onrechtvaardigheid is geveinsde rechtvaardigheid.

Plato
filosoof 427 BC – 347 BC en leerling van Socrates.
Afgebeeld door Rafaël Santi in 1509 op de beroemde fresco 'de school van Athene' en die hangt in Vaticaanstad.
Plato is degene met de vinger omhoog.

Soldaat van Oranje

Vorige week vrijdag ben ik naar de musical ‘Soldaat van Oranje’ geweest.
Het schijnt de langst lopende voorstelling uit de Nederlandse theatergeschiedenis te zijn. Hij draait al vier jaar en trekt nog steeds volle zalen. Het is ook een hele gebeurtenis in die hangar in Valkenburg waar een theater van gemaakt is.

Als publiek, ruim duizend man, zit je op een draaiende plateau wat zich richt naar het decor wat op dat moment bij het verhaal past. Er zitten bijzondere decors tussen waar ik niet teveel van wil verklappen.
De verschillende scenes worden aan elkaar geplakt met een typemachine en filmbeelden uit de oorlog.

Het verhaal is een stuk uit het leven van Erik Hazelhoff Roelfsema. Een Leids student die een actieve rol heeft gespeeld in de tweede wereldoorlog. De soldaat van Oranje.
Een echt plot zit er niet in het verhaal, maar dat zit in mensenlevens ook niet. Wat dat betreft waarheidsgetrouw.
Waar ik wel door aan het denken ben gezet zijn de dilemma’s die het uitbreken van de oorlog met zich meebracht. Eric heeft een vriend waarvan de ouders NSB’ers zijn. Blijf je dan bevriend? Een andere vriend is Joods. Hoe doe je dat? Ga je voor de liefde of voor het vaderland, wanneer je moet kiezen?

Ik ken het boek niet van Hazelhoff, ook de film die in 1977 gemaakt is heb ik nooit gezien omdat ik niet van Nederlandse films hou. Te platvloers. En vanuit alleen deze musical vraag ik mij af of Hazelhoff wel zo’n held was. Wanneer ik het puur op deze musical baseer denk ik dat er nogal wat bloed aan zijn handen kleefde, doordat hij niet goed heeft gehandeld met de wetenschap dat Van ’t Sant, de particuliere secretaris van koningin Wilhelmina, wel eens voor de Duitsers kon werken.
Wanneer ik op Van ’t Sant google dan blijft het ook allemaal wat mistig en onzeker.

Anne Will Blankers als koningin Wilhelmina is geweldig. Duidelijk een doorgewinterde actrice. Het klopt gewoon. Waar andere acteurs nog al eens schreeuwerig over komen terwijl dat met de huidige geluidstechniek helemaal niet nodig is, is zij rustig en bedaard en benut dan ook die techniek.
De laatste scene blijft ook bij mij hangen. Daarin komt Erik een vriend tegen van vroeger (ben even vergeten welke) en deze getuigt tegen Erik dat God hem door de oorlog heeft heen gesleept. Erik, als ongelovige komt niet verder dan ‘O’ te zeggen en te herhalen: ‘Zo, heeft God jou door de oorlog heen gesleept? Je voelt hem denken: ‘waarom jou wel en waarom zoveel anderen niet?’

Eén flink punt van kritiek heb ik nog wel. Naar mijn mening werd in die tijd, 70 jaar geleden, beter Nederlands gesproken. Nu hangen de teksten aan elkaar van ‘God- allemachtig’ en het regelmatig lege ‘Jezus geroep’ wat onze tijd zo kenmerkt maar wat volgens mij in die tijd totaal niet voorkwam. De mensen toen waren veel beschaafder in hun taalgebruik.
Hoe ik het denkwerk, de technieken, de acteer en zangprestaties van deze musical ook bewonder, dit is gewoon jammer.

Christenkunst

Een aantal jaren heb ik mij beziggehouden met het realiseren van kunstwerken in de beide kerken van onze kerkelijke gemeente. (Ger. Bondsgemeente van de PKN)
Afgelopen zaterdag was het zover. De presentatie.
De ontwerpster van beide kunstwerken, 'de Sluis' en 'De Dijkdoorbraak' is Janne-Marie Schouten. Mijn schoonzus.
Het eerste kunstwerk is gebaseerd op een strofe uit het gedicht 'Maria' van Willem Jan Otten. (prijswinnaar P.C. Hooft prijs 2014)
Dat mag ik waarschijnlijk niet helemaal kopiëren vanwege het copyright. Hier dan alleen het stukje waar het om draait.
Het hele gedicht staat in de bundel ‘Op de hoge’, uitgegeven door van Oorschot, Amsterdam in 2003.
Omdat een gedicht van Otten de inspiratiebron was van één van de kunstwerken hebben we hem ook uitgenodigd.
Hij was enthousiast, hij kwam en droeg zelf zijn gedicht voor staande bij het kunstwerk.
Kippenvel, mede ook door het pianospel daarna.

.......
Hij was de sluis waardoor een oceaan kwam aangezet,
een eeuwig schuimend buitengaats dat door één lichaam
en één dood geschut moest worden naar het laagste land.
........







Het tweede kunstwerk is gebaseerd op een preek die Janne-Marie hoorde van ds. J.J. Verhaar die zeer tot haar ver-beeld-ding sprak.
Zij maakte een tekening en meteen een gedicht in de lijn met de strofe van Otten:

Hij was het water dat als een druppel uit de hemel viel
maar waste, waste....tot de dijken braken zodat een zondvloed
schoon schip maakte, vruchtwater van de nieuwe mens.








De kunstwerken zijn gemaakt van pure materialen, glas en hout en verbeelden op een heel eigen manier het evangelie. De speciale verlichting versterkt de symbolische betekenis.
Het klinkt allemaal nogal zakelijk maar dat is omdat ik bang ben er te lyrisch over te worden. We zijn er zo lang mee bezig geweest met veel verschillende prachtmensen en ik ben zo verschrikkelijk blij en dankbaar met het resultaat.

foto's: Jan Verburg.

Gerelateerd aan:
Christelijke kunst? en Kunst in de Bijbel

‘Wie zou erin kunnen slagen om een bekrompen, eigenwijs menselijk wezen te doordringen van de vreugde en het verdriet van anderen, hem dimensies en misleidingen te laten begrijpen die hij zelf nooit heeft ervaren?
Propaganda, dwang, wetenschappelijk bewijs – ze zijn allemaal zinloos. Maar gelukkig bestaat hiervoor toch een middel in onze wereld! Dat middel is kunst. Dat middel is literatuur.
Die kunnen een wonder teweegbrengen: ze kunnen die kwalijke eigenaardigheid van de mens overwinnen om alleen van persoonlijke ervaring te leren, terwijl de ervaring van anderen hem tevergeefs voorbijgaat. Van mens tot mens, terwijl hij zijn korte tijd op aarde voltooit, brengt kunst het gehele gewicht van een onbekende, levenslange ervaring met al haar lasten, haar kleuren, haar levenssap; ze herschept een ongekende ervaring in levenden lijve en laat ons die bezitten als was zij de onze.’


Uit de rede die Solzjenitsyn (1918 - 2008) had geschreven toen hem de Nobelprijs voor de literatuur was toegekend.
Een boekenkast schoonmaken is leuk maar ook een oude externe schijf navlooien is leuk tijdverdrijf.
Daarop vond ik het bovenstaande.
Omdat ik deze tijd even zeer intensief ben betrokken bij het realiseren van beeldende kunst in onze kerken sprak mij dit extra aan. Solzjenitsyn spitst het logischerwijs toe op de literatuur, maar ik weet dat ook ander vormen van kunst onverwachte middelen kunnen zijn om tot een mensenhart door te dringen.

Good Will Hunting

Een film uit 1997. Wat gaat de tijd snel. Ik herinner me nog dat ie in de prijzen viel en ik mij voornam hem snel te bekijken.
Matt Damon, Ben Affleck en Robin Williams, die pas overleden is spelen de hoofdrollen.
De eerste twee zijn ook de schrijvers van het verhaal.
Het verhaal over Will Hunting, een hoogbegaafde schoonmaker uit een achterstandswijk, speelt zich af in Boston.
Samen met zijn vriend Chuckie (Ben Affleck) maakt hij de buurt onveilig en komt regelmatig in aanraking met de Sterke Arm.
Op een dag, terwijl Will in school loopt schoon te maken ziet hij een wiskundig probleem op een bord staan en lost het op.

De wiskundeleraar Lambeau had daar een paar jaar voor nodig. Hij is wel nieuwsgierig naar de ‘oplosser’. Zo gaat er een balletje rond Will Hunting rollen. Maar het rolt niet eenvoudig. Hij komt bij een psycholoog (Robin Williams) terecht en je gaat je afvragen wie wie nou eigenlijk helpt.
Er is ook iets met een meisje, Skylar, gespeeld door Minnie Drivers.

Ik vond het een indrukwekkende film. Om twee dingen. Eerst: of het op een waar gebeurt verhaal berust weet ik niet maar zou gemakkelijk kunnen. Zulke dingen gebeuren. Het is mooi wanneer er mensen zijn die zo’n jonge man onder hun hoede nemen en hij zo toch kansen krijgt met zijn talenten, die de wetenschap natuurlijk ook wel weer wat oplevert. Er zal ongetwijfeld ook eigen belang meespelen om zo iemand vooruit te helpen. Tegelijkertijd wordt het duidelijk dat ieder mens een eigen wil heeft en zelf mag bepalen hoe zij/hij het leven inricht.

Met Robin Williams heb ik niet zo heel veel; ik blijf hem helaas altijd als mrs. Doubtfire zien.

Als tweede kreeg ik het wel koud om mijn hart. Hoeveel vrouwen en meisjes heeft de geschiedenis gekend die hoogbegaafd waren? Ik kan beter zeggen: heeft de geschiedenis niet gekend/ erkend.
Ook mijn moeder en schoonmoeder verdwenen achter het aanrecht na hun huwelijk. Meisjes behoefden niet dóór te leren want zij gingen toch trouwen. Voor een huwelijk en een huishouden had/heb je geen ontwikkelde hersens nodig. Dat is nl. het foute signaal wat wordt afgegeven. Wat is dat eigenlijk allemaal absurd. Hoeveel talent is er zo niet verspild de eeuwen door?
Kort geleden sprak ik een academicus die mij vertelde dat zijn moeder een zeer intelligente vrouw was maar er niets mee kon doen in haar omgeving. Zij heeft daar zeer onder geleden.
Hoeveel zijn er niet die daaraan in de loop der eeuwen psychisch onderdoor zijn gegaan en het labeltje ‘hysterica’ of ‘wicca’ kregen opgeplakt? Om over het huisvrouwensyndroom maar te zwijgen.
Binnen de gereformeerde gezindte werd en wordt tegen de feministische golven vaak het argument gebruikt dat het op seculiere basis berust, de scheppingsorde ontkent (wat dat ook moge wezen) en daardoor af te keuren is.
Ja, ja, klinkt vroom maar het ontduikt het werkelijke probleem. Wat te doen wanneer mannenbroeders uit de gereformeerde gezindte het massaal laten afweten om op dit terrein het voortouw te nemen wat ze, op grond van de Bijbel, al 'duizend' jaar geleden hadden kunnen doen? Ik ben nog steeds blij dat er feministische golven zijn geweest, ondanks de uitwassen. Zij hebben gezorgd voor de mogelijkheden en vrijheid die ik nu heb.

Ik ben een koning m/v in het diepst van mijn gedachten.........
maar niet zo heel veel in de maatschappij.

Naar Willem Kloos en Annie M.G. Schmidt

Kaïn

Geschreven door Jose Saramago in 2004. Dit boek heb ik er maar meteen achteraan gelezen. Het was een dunnetje en weer een digitale editie gebaseerd op de eerste druk. Vertaald door Maartje de Kort.

Saramago is communist en duidelijk een antitheïst. Maar zoals zoveel antitheïsten kent hij zijn Bijbel beter dan menig christen.
In dit boek, wat ook zijn laatste is ( 2009; hij overleed in 2010) rekent hij af met god. Hij is weer zo’n letterlijke lezer die struikelt over allerlei ingrediënten uit de Bijbelverhalen.
Kaïn krijgt na de moord op zijn broer Abel van God de belofte dat niemand hem zal kunnen doden. Daartoe krijgt hij een teken op zijn voorhoofd(?)
Gen 4: 15 Maar de HEER beloofde hem: ‘Als iemand jou doodt, zal dat zevenmaal aan hem worden gewroken.’ En hij merkte Kaïn met een teken, opdat niemand die hem tegenkwam hem zou doodslaan.

Saramago vindt het van God ook heel oneerlijk om het offer van Kaïn niet aan te nemen en van Abel wel.
Kaïn sterft niet en Saramago laat hem wat tijdreizen door de oudste verhalen van de Bijbel. Alles wat Kaïn/ Saramago ziet wordt ten nadele van God uitgelegd. Zo krijg je de indruk dat Kaïn rechtvaardiger is dan God en aan het eind denkt Kaïn Hem een loer te draaien door, meevarend op de ark van Noach, de ‘acht zielen’ overboord te gooien zodat God nooit meer opnieuw kan beginnen. '....en zo zal er niets meer te vertellen zijn'
Tsja....

Soms moest ik ook wel weer grinniken om de ironie van Saramago. Wanneer Kaïn aankomt bij de toren van Babel in aanbouw gaat hij zich aanbieden maar heeft al dagen niet gegeten en heeft geen woonplaats:
“ wat dan, Ik heb geen slaapplaats, Dat is gauw opgelost, ik zal je een mat bezorgen en ginds is een herberg, ik praat wel met de eigenaar, Je bent een barmhartige samaritaan, dat is zeker, zei Kaïn, Samaritaan, vroeg de opzichter geïntrigeerd, wat is dat, Weet ik niet, het schoot er zo uit, zonder na te denken, Ik weet niet eens wat het betekent, Je hebt meer in je hoofd dan je gezien je uiterlijk zou zeggen,”
Nee, ik ben geen leestekens vergeten, zo schrijft Saramago.

Zijn vrouwenstandpunt is ook wel komisch. “Het is te zien dan je vrouwen niet kent, ze zijn tot alles in staat als dat in hun hoofd opkomt, het ergste en het beste, ze kunnen afzien van een kroon om het hemd van hun minnaar te gaan wassen in de rivier, of ze lopen alles en iedereen overhoop om op een troon te kunnen zitten,”
Nog eentje, een wat filosofische:
“Anders dan meestal wordt beweerd, staat de toekomst al geschreven, wij weten alleen niet hoe we de bladzijden moeten lezen, zei Kaïn terwijl hij zich afvroeg waar hij dat revolutionaire idee vandaan had,”
Hier zal ik maar stoppen, dat is beter voor de gemoedsrust van de lezer.

Voor gelovige tere zielen is dit geen aanrader.

De stad der zienden

Geschreven door José Saramago. (1922 – 2010) Ik las een digitale editie vertaald door Harrie Lemmens.
Ik heb zijn naam wel eens langs zien komen in combinatie met de titel: ‘de stad der blinden’ en daarvan wel eens een recensie gelezen. Maar dát boek zit niet in mijn pakket van gratis e-books.
Het werd een verrassing, deze Portugese schrijver. Niet zo gek want hij was Nobelprijs winnaar van de Literatuur in 1998.

Mocht ik nog overwegen mijn Opus Magnum te schrijven om daarmee ook Nobelprijswinnaar te willen worden, dan heb ik dat nu definitief uit mijn hoofd gezet. Ik ben niet gek genoeg.
Het lezen van dit proza was even wennen: behalve hoofdletters, komma’s en af en toe een punt gebruikt Saramago geen leestekens.
De zinnen zijn soms zo lang dat ze een hele pagina beslaan van mijn e-reader en ze zijn vaak ‘politicaal’ nietszeggend. Dat maakt het een bijzonder boek: politicale nietszeggendheid in een wat Kafkaiaanse stijl. Ambtenarencorrectheid tegenover iets ongrijpbaars.

De fout van de bevolking van ‘de hoofdstad’ is dat het grootste deel van de bevolking – zo’n 83% - blanco heeft gestemd bij de verkiezingen. Ook in de herhaling een week later komt hetzelfde beeld naar voren. Dat geeft paniek bij de ambtenaren. Dit kwaad moet met alle middelen worden bestreden want stel je voor dat het overslaat naar andere steden. De ambtenarij gaat over tot het afkondigen van de noodtoestand en uiteindelijk ontvluchten zij middenin een nacht de stad in de overtuiging dat er een samenzwering is gesmeed. Wie zou(den) hierachter zitten?
In de stad gaat alles gewoon kalmpjes door. De bestuurders kunnen kennelijk wel gemist worden.

Vanaf de helft van het boek wordt dan duidelijk dat dit een vervolgboek is op ‘de stad der blinden’ want het groepje blinden o.l.v. de vrouw van de oogarts komt in beeld als verdachten van de ‘samenzwering’.
Een commissaris met twee assistenten wordt erop uit gestuurd om de boel op te lossen vanuit het kantoor: Providentie nv, assurantie en reassurantie.
Het moet een betekenis hebben maar ik kan het niet ontdekken.
Allerlei ‘Clousseau – achtige’ taferelen volgen.
Het slot van het boek is ontnuchterend clean en zakelijk.
De boodschap van het boek lijkt mij duidelijk; We kunnen het béter zonder het gekronkel van de ambtenarij. De echte zieners lopen gewoon op straat en kunnen het organisatorisch prima ’handelen’.

Vakantieperikelen

In de ruim vijf en dertig jaren dat wij kamperen in de zomervakanties heb ik heel wat zien veranderen.
Van tenten en caravans die met behulp van verschillende medekampeerders op hun plaats werden gereden naar steeds méér caravans met steeds grotere voortenten en steeds grotere auto’s ervoor. Dat is in mijn ogen geen kamperen meer; dat is je huishouden verplaatsen.
De trend van nu is: ‘Campers’.
Moeizaam draaien ze de campings op die niet zijn meegegroeid, om hun plekje te bemachtigen. Drie, vier keer steken tot ze eindelijk staan. Ach, dat is met grote caravans niet anders al worden die nu geruisloos met afstandsbediening op hun plaats gedraaid.
Best jammer: nooit meer dat geschreeuw te horen: “Avantii…….Avantiiii!!!! Arrête! ….Arrière!

Aan de voorkant van de camper wordt de luifel uitgerold, op de grond eronder een zeil neergelegd – dat zou ook oprolbaar aan de zijkant of onderkant van de camper gemaakt kunnen worden – en de tafel en stoelen worden erop gezet. S ’Avonds gaat de zuinige kille led verlichting aan.
Meer is niet nodig wanneer je allebei je eigen privé schermpje voor je hebt en je pal tegenover je overburen zit.
De nieuwe genoeglijkheid.
Even een boodschap doen is er niet bij of je moet een fiets bij je hebben. Pittoreske nauwe straatjes met overhellende geveltjes in de dorpjes al evenmin. Ook dat moet lopend worden gedaan of met meegenomen fietsen.
Wat wordt het volgende?

Al naar gelang de grootte van ons gezin zijn wij ook veranderd van een kleine tent - naar groot – naar 2 tenten - en weer naar klein.
Ons inmiddels tien jaar oude Nomad tentje voor 4 personen voldoet voor ons tweeën nog prima. Wanneer er zoveel mensen in tentenkampen leven moeten wij het toch ook wel drie weken kunnen?

Elke avond kijk ik naar de ingeweven spreuk in onze slaapcabine en vraag me af of het waar is:
‘The more we travel, the closer we get’

Een zachte dood

Une mort très douce/ Een zachte dood, geschreven door Simone de Beauvoir in 1964. Ik las nu de zestiende druk uit 1983 in de digitale editie.
Zij schreef dit boek na de dood van haar moeder.
Ik (her)lees ‘m, vijftig jaar later, na de dood van míjn moeder.

Simone interesseerde mij vanwege haar filosofische en feministische kwaliteiten. Nu ik ouder ben en haar herlees valt zij mij wat tegen. De dingen die zij zag zie ik ook. Dat geeft wel herkenning en dat is dan weer prettig maar veel nieuwe bespiegelingen lees ik echter niet.
Ook zij wist als puber al dat ze haar moeder was ‘ontgroeid’. Dat geeft een bepaalde spanning in de verhouding.
Ook zij had een moeder die zich opofferde; niets voor zichzelf vroeg en daardoor knorrig werd en zo ken(de) ik meer vrouwen om mij heen. Net als mijn moeder waren ze niet in staat om ruimte voor zichzelf op te eisen. Dat hebben wij na twee feministische golven wel geleerd. Wij kunnen nu keuzes maken en daarmee heb ik het zondermeer beter dan mijn moeder en schoonmoeder die veel meer vast zaten in de sociale conventies van die tijd. Het wordt nu minder ‘gek’ gevonden wanneer je ermee breekt.

Op het medisch ethische vlak zijn er grote verschillen met vijftig jaar geleden. In die tijd was het niet gewoon om te zeggen dat je een bepaalde behandeling niet wilde of niet gereanimeerd wilde worden. Daardoor onderging de moeder van Simone een lijdensweg. Een zinloze lijdensweg zouden we het nu noemen. Al heeft Simone dat zo niet ervaren. Ze beschrijft de voor en tegens van de extra dagen die haar moeder kreeg door één of andere behandeling. Ze erkent de voordelen van een rustige verwerking van het proces ook al was ze in eerste instantie tegen het rekken van haar moeders leven terwijl deze absoluut niet dood wilde.

Mijn schoonmoeder en moeder hebben de afspraak van ‘niet verder behandelen’ en ‘niet reanimeren’ wel gemaakt; wat ook gehonoreerd werd. Zij waren geestelijk verder al waren ze maar een paar jaar ouder. Het heeft hen een gang naar het verpleegtehuis, waar ze beiden een afschuw van hadden, bespaard.
In deze tijd wordt iemand van 78 met een sarcoom niet meer zo uit den treure behandeld als de moeder van Simone in een tijd dat alles wat een dokter zei zo ongeveer heilig was.
Is dat winst? Ik denk het wel mits er openheid en duidelijkheid is. Dat ontbrak vroeger ook wel eens, zo kan ik mij herinneren uit mijn ‘ziekenhuistijd’.
Het gevaar is nu dat het weer doorslaat; dat je moet soebatten om een bepaalde behandeling te mogen ondergaan wanneer je een bepaalde leeftijd hebt bereikt. Het wordt allemaal te duur. Dat is weer stof voor een ander blogje.

Wat ik van haar heel sympathiek vond is dat ze nergens God ter verantwoording roept. Op jonge leeftijd heeft zij het geloof vaarwel gezegd en dat heeft ze definitief gedaan. Ze is niet zoals zoveel anderen blijven hangen in een wrok, een antigevoel of reli-trauma wat te pas en te onpas tevoorschijn moet worden gehaald.
Alleen de laatste zin van het boek laat iets los: een daad veronderstelt toch een persoon?

"Alle mensen zijn sterfelijk; maar voor ieder mens is zijn eigen dood een ongeval, en zelfs als hij het weet en er niet tegen protesteert, een ongehoorde daad van geweld".

Wereldleed

Wat een gecompliceerde wereld:

Na de ramp met de MH17 worden we door het journaille op de hoogte gehouden van de strijd in de Oekraïne en na de boycot van Rusland en de tegenboycot van Putin ook van zíjn konvooise stappen.
De tuinders in Nederland schreeuwden na twee weken al moord en brand omdat ze verlies lijden. Bij winsten hoor je ze niet. Ze hebben zeker nooit het verhaal van Jozef, onderkoning van Egypte gehoord en/of gelezen. Dan hadden ze kunnen weten dat je in vette jaren een buffer creëert voor de magere jaren.

Tegelijkertijd schieten ze elkaar in Israël en Gaza ondersteboven. In juni sloeg de vlam in de pan toen drie jonge Israëliërs vermoord werden gevonden op de West Bank. Daarvoor werd Hamas verantwoordelijk gehouden. Een paar dagen later werd een Palestijnse jongen dood gevonden; vermoord door een paar Israëli’s als vergeldingsmaatregel. Dat werd vechten. Nu wordt het ene wankele bestand na het andere door de Hamas getorpedeerd; letterlijk.
Hamas wil dat een gedeelte van Oost Jeruzalem door Israël wordt erkend als Palestijns gebied.
Ja ja, Ik denk dat zij eens moeten beginnen met het erkennen van de staat Israël. Zolang zij in hun Handvest hebben staan dat Israël moet worden vernietigt is er weinig kans op vrede.
En zolang er mensen zijn zoals Yasmine Haifi, nota bene een ambtenaar van het ministerie van justitie, die echt achter alles een complot van zionisten zien zal de wereld er niet beter op worden en worden bestanden aan flarden geschoten
Nu hou ik ook wel van conspiracy theorieën, maar zo gek kon ik het niet bedenken.
Zo worden mensen dus grootgebracht: met een diep gewortelde achterdocht. Want Yasmine is natuurlijk niet de enige moslima die op die manier denkt. Hoe wil je zo ooit vrede krijgen.

In Irak is door IS strijders ( Islamitische Staat – soennieten, net als de Hamas) een kalifaat uitgeroepen. Christenen en Yezidi's kunnen kiezen: Moslim worden of de dood. Duizenden zijn naar de bergen gevlucht en zaten daar. Het duurde even maar door Amerika kregen ze hulpgoederen en bombarderen de Amerikanen IS- doelen. Als wraak is de in 2012 ontvoerde Amerikaanse journalist Foley onthoofd door een moslimfundamentalist met Brits accent.
Natuurlijk is het gefilmd; wat zijn we zonder de social media en het stond/staat op het wereldwijde web.
Nee, dank u. In speelfilms kan ik het wel handelen; in real life wat minder goed.
Prompt riep Boko Haram, ook een afsplitsing van al-Qaeda in Nigeria een kalifaat uit. Zij ontvoerden christen schoolkinderen en dwongen hen zich te bekeren. Dat zal hoogstwaarschijnlijk nog steeds gebeuren want ook Boko Haram stopt niet na één schooltje.
In Nederland worden demonstraties voor en tegen IS, voor en tegen Israël en Hamas gehouden. Bij voorkeur in Den Haag want die stad mag dan wel de residentiestad heten maar heeft een slappe burgemeester die niet op tijd ingrijpt. Zelfs burgemeesters hebben tenslotte recht op vakantie.
Vanuit de wereldwijde moslimgemeenschappen en de Arabische wereld blijft het naar mijn mening helaas veel te stil. Of het journaille vindt die eventuele protesten het vermelden niet waard.

In Syrië is ook nog steeds van alles aan de gang. Gisteren hebben IS- strijders, een belangrijk punt in het noordoosten van Syrië ingenomen: het vliegveld.
Nu lopen ze met de hoofden te zeulen van hun overwonnen vijanden.
Stelletje achterlijke barbaren.
(Eerst wilde ik hen infantiele barbaren noemen, maar infantiel kan ook ‘kinderlijk’ betekenen. Dan zou het een belediging van kinderen zijn.)

In Libië wordt ook nog steeds gevochten en is het na de dood van Gadaffi (2011) er niet rustiger op geworden. Allerlei groeperingen vechten tegen elkaar om de macht. Het vliegveld van Tripoli is gisteren ‘veroverd’ wat prompt door tegenstanders(?) in de fik is gestoken.

Verder is er nog een uitbraak van het Ebola virus in de Afrikaanse landen Sierra Leone, Guinee, Liberia en Congo en zijn er aardbevingen in Peru en San Fransisco.

Het Rode Kruis heeft nu iets met handen en haren. En ik ook.
De enigen die lekker gedijen zijn de eindtijdprofeten.

Uit mijn verzameling citaten:

De scheidslijn tussen goed en kwaad loopt niet tussen landen en ideologieën, tussen rassen en klassen, maar dwars door ieder mensenhart.

Aleksander Solzjenitsyn 1918 -2008
Russisch schrijver

Lachen

Een bericht op nu.nl dat mij in schaterlachen deed uitbarsten:

Turkse vicepremier wil niet dat vrouwen publiekelijk lachen

"Vrouwen zouden niet moeten lachen in het openbaar." Dat zei de Turkse vicepremier Bülent Arınç maandag tijdens een toespraak over moreel verval in Turkije.
Tijdens de toespraak benadrukte Arinç het belang van goede zeden van mannen en vrouwen. Volgens hem moeten vrouwen beseffen dat lachen in het openbaar volgens de islam onrein is. [ ]
"Waar zijn onze meisjes, die blozen, hun hoofd buigen en hun ogen afwenden als we ze recht aankijken, daarmee uitgroeiend tot het symbool van kuisheid", vraagt Arinç zich hardop af.
Arinç: "Kuisheid is zó belangrijk. Het is niet alleen een term. Het is een ornament voor zowel vrouwen als mannen. Zij moet kuis zijn. Hij ook. Hij moet geen womanizer zijn en trouw zijn aan zijn vrouw. Hij moet zijn kinderen liefhebben. De vrouw moet weten wat 'haram' is, en wat niet. Ze zal niet lachen in het openbaar. Ze zal niet uitnodigend zijn in haar houding en haar kuisheid beschermen."
Volgens mij staat het niet in de Koran. Volgens mijn Koran concordantie komt ‘lachen’ maar één keer voor en dan in een ander verband. (Sura 80: 39)

Mogelijk worden dit soort dingen in de Ahadith (= meerv; Hadith is enkelv.) genoemd. Dat zijn vastgelegde verklaringen en toevoegingen bij de Koran. Een beetje zoals de Talmoed bij de Joden. De Sunnah is meer de traditie die overgeleverd wordt van ouders op kinderen. De groep die deze tradities hoog in het vaandel hebben zijn de soennieten.

Ik hoop niet dat ik aan dit bericht moet denken wanneer ik in hartje Rotterdam loop; ik zou spontaan weer in de lach schieten. Alsof kuisheid zit in neergeslagen ogen......

Crash MH17 17 juli 2014

Vandaag, 23 juli, een dag van nationale rouw.
Mr Timmermans hield in de VN veiligheidsraad een emotionele speech
Er valt over het gebeuren heel veel te zeggen. Dat wordt in den lande dan ook volop gedaan. Voor mij is de meest voor de hand liggende verklaring (naar Ockham's Razor ) dat een over het paard getilde narcistische grootheid van de separatisten stoerdoenerig een vliegtuig neerhaalt met dat geweldige speeltje van Russische makelij; de gevolgen niet overziend.
Is Poetin daarvoor verantwoordelijk?
Dan is Obama verantwoordelijk voor alle doden die vallen door oorlogsspeeltjes waar op staat: Made in the United States of America.
Minister van Buitenlandse Zaken Kerry zegt dat er 'overweldigend' bewijs is dat Russen medeplichtig zijn aan het drama. Maar wat zegt dat? Eerder (2003 ofzo) beweerde Amerika dat er ‘bewijzen’ waren dat Irak massavernietigingswapens zou hebben en dus een oorlog gerechtvaardigd. Ja, ja....
Wanneer het woord ‘overweldigend’ wordt gebruikt krijg ik argwaan.

Ga er maar aan staan. Ongetwijfeld zullen met deze gebeurtenis allerlei politieke spelletjes worden gespeeld.
Intussen zijn er hele gezinnen weggevaagd en gaten geslagen in veel families en vriendenkringen. Om 16.00 pm worden de eerste slachtoffers verwacht op vliegveld Eindhoven. Om 15.55 zullen alle kerkklokken vijf minuten luiden. Vanavond is in Amersfoort een gebedsdienst, al eerder georganiseerd door de Raad van kerken.

Het verstand te boven

Geschreven door Herman M. van Praag in 2013. Als ondertitel: ‘Beproevingen van een verstandig mens’ en een volgend deel wordt in oktober 2014 verwacht.
Eerder las ik van hem ‘God en Psyche’ uit 2008. Dat gaf mij een aantal eyeopeners waardoor ik mij ging afvragen waarom we als PKN niet meer contacten zoeken met (messiaanse) joden en/of rabbijnen. Het sprak mij zeer aan en dit boek ook. Meneer van Praag is emeritus hoogleraar psychiatrie en neemt deel aan het debat over de vraag of we meer zijn dan ons brein. Ja, ja allemaal in reactie op het controversiële boek van Dick Swaab.
Dat was een inspiratiebron voor velen, voor of tegen. Wel mooi dat er zoveel loskomt aan argumenten en gedachten. Daar kun je als geïnteresseerde leek je voordeel mee doen.
Zo ook met dit werk van van Praag. Helder geschreven, boeiende gedachtegangen – ‘Ik verklaar mij nader’ - en een duidelijke mening waar ik het vaak mee eens kan zijn behalve met zijn idee van een vrije wil. Maar daar kom ik nog op.
Het is een beetje moeilijk een samenvatting te geven; hij behandelt verschillende onderwerpen zoals verstand, vernuft en verbeelding, wat is de geest, zin en zinverlies, zelfdoding en het doden van het zelf.
In ieder geval is het een pleidooi voor ‘wij zijn ons brein +’ en het nut daarvan.

Het boek bestaat uit verschillende delen; het eerste deel is een proloog, het tweede is getiteld: ‘Zin en tegenzin’ en het derde deel: ‘Ten hemel schreiend’.
Hoezeer ik het ook met hem eens ben in dit laatste deel – zou ik toch ergens joodse wortels hebben? - het bevreemde mij het meest. Het gaat over de joodse zelfhaat en zelfdestructie. Het is een deel wat naar mijn gevoel los staat van de rest. Zo namijmerend denk ik dat het beter zou zijn om een apart boek over de joodse volksaard te schrijven. Ik zie niet zozeer het verband met het voorgaande deel.
Waar ik het met hem oneens ben is die vrije wil. Maar misschien is het meer een kwestie van definiëren. Volgens Van Praag overschat Swaab de menselijke aanleg dat alles in het brein is vastgelegd. Van Praag noemt dat Brein- fetisjisme. Hij is de mening toegedaan dat de mens een vrije wil heeft maar op pag. 38 erkent hij dat de mens vaak minder rationeel handelt dan we denken. Onbewuste invloeden spelen mee in de besluitvorming. Milieu speelt een rol, biologisch en psychologisch.
Hij geeft voorbeelden uit zij eigen leven waarin hij beslissingen nam. Volgens hemzelf met een vrije wil. Ik geloof er niets van. Hij heeft drie jaar in een concentratiekamp gezeten. Waarom is hij later Psychiatrie gaan studeren en geen Bouwkunde o.i.d.? Ik zie daar een verband. De wilskracht en het doorzettingsvermogen wat hij ten toon spreidde zitten toch echt in zijn genen. En, ik vraag het er maar meteen achteraan: heeft zijn vrouw ook altijd gedaan en kunnen doen wat ze het liefst wilde?
Dingen die buiten de menselijke macht liggen vormen je als mens. Volgens van Praag (en Marc Slors, dat boek moet ik nu echt eens gaan lezen) heb je dan nog steeds een vrije wil, volgens mij vorm je een eigen wil die relatief vrij is. Vrij in relatie tot de keuzemogelijkheden.
Een wil die behoort tot je unieke zelf wat niet in het brein te vinden is maar wat er wel is. Dat is die +

Van Praag vindt een deterministische mensbeeld maar armetierig (pag. 41) Hij gelooft behalve in het brein ook niet in een God die alles voorbestemd. Ik moet daar een beetje om grinniken. Waarom?
Mijn leven is minstens zo spannend als het zijne. Ik weet toch ook niet wat er allemaal voor mij is voorbeschikt en wat er vast ligt en langs welke routes dat gaat? Ik bepaal toch ook gewoon wat ik wil binnen mijn mogelijkheden en op welke manieren ik iets doe? Ik neem toch ook de verantwoordelijkheid voor de keuzes die ik maak? God roept mij t.z.t. ook ter verantwoording en ik kan me daar dan ook niet met allerlei theologische, filosofische argumentatieve hoogstandjes van af maken.
Ik geloof dat het voor God, die alle mensenharten kent, peanuts is om omstandigheden zo in te richten en te sturen dat de mens exact de keus maakt die Hij in petto heeft. Een beetje zoals ook Mulisch beschrijft in zijn ‘Ontdekking van de Hemel’.

Op de cover staat een schilderij van Lodovico Cardi (1559 -1613) en verbeeldt de aartsvader Jacob met zijn droom bij Bethel. Zo richt van Praag een ladder op tussen het rationele en het irrationele. Tussen vernuft en verbeelding. Mooi gevonden.
Nu ben ik alweer nieuwsgierig naar zijn volgende boek.

Concert

Van ons concert op 31 mei zijn wat opnames gemaakt. Ik ben best wel een beetje trots.
Voor een amateur orkest klinkt het lang niet slecht.

De tuinman en de dood

Een Perzisch edelman

Van morgen ijlt mijn tuinman, wit van schrik,
Mijn woning in: 'Heer, Heer, één ogenblik!

Ginds, in de rooshof, snoeide ik loot na loot,
Toen keek ik achter mij. Daar stond de Dood.

Ik schrok, en haastte mij langs de andere kant,
Maar zag nog juist de dreiging van zijn hand.

Meester, uw paard, en laat mij spoorslags gaan,
Voor de avond nog bereik ik Ispahaan!' -

Vanmiddag - lang reeds was hij heengespoed -
Heb ik in 't cederpark de Dood ontmoet.

'Waarom,' zo vraag ik, want hij wacht en zwijgt,
'Hebt gij van morgen vroeg mijn knecht gedreigd?'

Glimlachend antwoordt hij: 'Geen dreiging was 't,
waarvoor uw tuinman vlood. Ik was verrast,

Toen 'k 's morgens hier nog stil aan 't werk zag staan,
Die 'k 's avonds halen moest in Ispahaan.'


P.N. van Eyck (1887-1954)


Gedicht over het niet kunnen ontlopen wat van Hogerhand besloten is.
Wat nou... vrije wil?
Een onderwerp wat ook in de film Knowing wordt behandeld.

Hindoeïsme

Het Hindoeïsme is één van de oudste religies van deze aardkloot.
Eigenlijk bestaat hét Hindoeïsme niet. Het is een verzameling van religies zoals bijv. : Bhakti, Jainisme, Sikhisme, en nog veel meer. Het is gewoon hetzelfde als gereformeerd Nederland. Alleen wanneer je er echt middenin zit weet je de precieze verschillen te duiden.
De oudste religieuze geschriften die gevonden zijn, zijn de Rag Veda’s. Zij stammen uit 1700 – 1200 BC. De Bijbel is volgens kenners voor het grootste deel geschreven tijdens de Babylonische ballingschap. Ongeveer 500 BC, ook al zijn er geschriften gevonden van ongeveer 1000 BC.
De Veda’s bevatten mythologische en poëtische schrijfsels over het ontstaan van de wereld , lof aan de goden en gebeden voor het leven.

Het belangrijkste boek van de Hindoes is de Bhagavad Gita, onderdeel van de veel grotere Mahabharata.
Verder is er op het wereldwijde web genoeg over het hindoeïsme en hun goden te vinden.
Een paar dingen die mij zijn opgevallen: het Hindoeïsme kent de oerklank ‘Ohm’.
Hiermee werd de wereld geschapen.

Ik ben dan weer zo vrij om het te vergelijken met het Goddelijke Woord wat wij vertalen met ‘Er zij licht’. Het spreekt intens tot mijn verbeelding dat er mogelijk zo’n oerklank heeft geklonken in dat allereerste begin.
In het begin was er dat Woord.
Toen ik in India was vond ik in een hotel een Bhagavad Gita in mijn nachtkastje en één tekst heb ik opgeschreven. Al bladerend viel mijn oog erop en wat ik las stond mij wel aan: ‘For one who sees me everywhere and sees everything in me, I am never lost, nor is he ever lost to me’. (Gita 6:30 Ik heb ‘m kunnen terugvinden. )

Verder sprak mij het Sikhisme wel aan.
Zij zijn monotheïstisch, geloven in één Schepper, ze zijn vergevingsgezind en – kastenloos! - zeer diaconaal. In de Sikhtempel in New Delhi, waar we blootsvoets en met bedekt hoofd in mochten, produceren ze met behulp van vrijwilligers zo’n twaalf tot veertien duizend maaltijden per dag voor de armen. Gratis!

Ik ben vergeten te vragen hoe ze dat in vredesnaam financieren. Mogelijk door de entreeprijzen van de toeristen. Indrukwekkend was het wel: lange rijen rustig wachtende mensen tot ze aan de beurt waren.
We hadden tijdens onze reis een Sikh bijrijder op de bus. Elke dag keurig in een wit overhemd en donkere pantalon en elke dag een andere kleur tulband. Ik liet mij graag door hem de bus uit helpen.

De meest bizarre uiting van het hindoeïsme was voor mij ‘de levende godin’ Kumari op Durbar Square in Kathmandu. Ik wist van haar bestaan niet af, maar via google is ook weer genoeg te vinden. Het bleek een meisje te zijn van ongeveer 5 jaar. Zij is Kumari totdat ze bloed. Dat kan een snee in haar vinger zijn of de eerste menstruatie; dan is zij Kumari-af en wordt er een nieuwe gekozen. Ze krijgt een kluizenaars opvoeding en onderwijs en zij mag zich op hoogtijdagen vertonen. In een draagstoel want haar voeten mogen de grond niet meer raken. En soms mag zij vanuit haar ‘paleis’ aan de toeristen zwaaien. We hebben geweigerd om te wachten tot zij zich aan ons wilde vertonen. Dat stuitte me zo tegen de borst; wachten op zo’n kind dat op gezette tijden de opdracht krijgt om even naar het publiek te zwaaien.
Helaas kan ik geen Nederlandse wikipagina over haar vinden. Wel een Engelse .
Er staan wel genoeg reisverslagen die haar noemen en het fenomeen uitleggen.
Hier een foto van de ingang van haar paleis.

Predikster VII

Je kunt beter zorgen dat je een goede naam hebt dan dat je er goed uit ziet. Wat heb je eraan om zo mooi en zo gezond mogelijk in je kist te belanden?
Het is ook beter dat je je weet te gedragen (en te kleden!) op begrafenissen dan op feesten want hoe ouder je wordt hoe meer je wordt geconfronteerd met begrafenissen en/of crematies.
Het is ook wijs om na te denken over je eigen dood. Pas wanneer je die hebt geaccepteerd en een plek hebt gegeven kun je echt gaan leven.
Je hebt meer aan opbouwende kritiek en opmerkingen die de geest prikkelen en tot nadenken stemmen dan loze complimentjes of een like-je op Facebook. Die zijn niet meer waard dan een kortdurend prettig gevoel. Je bent ze zo weer vergeten.
Blijf integer en loyaal, geduldig en nooit hoogmoedig. Erger je niet te snel aan mensen en dingen. Ik weet wel dat er ergens staat dat je geen ergernis mag geven, maar het ergeren áán van alles en nog wat is minstens zo dom. Het betekent dat je niet goed in je vel zit. Zoek de oorzaak!
Zeg nooit dat het vroeger beter was, dat is een nutteloze, domme opmerking. Je hebt te dealen met het hier en nu. Zet je daarvoor in.
Het afmaken van dingen waar je, vaak heel enthousiast, aan begint is belangrijk. Het geeft aan dat je doorzettingsvermogen hebt en geduld.
Aan wijsheid heb je meer dan aan geld.
Dat lijkt een open deur maar heel veel mensen missen de wijsheid om dat in te zien en lopen met euro tekens in hun ogen rond.

God is de oorzaak van alle dingen. Hij heeft alles gemaakt. Ook hetgeen je niet bevalt; de nare dingen. Wij kunnen niet in de toekomst zien voor het waaróm en daarover heb ik mijn hoofd al gebroken. Voorlopig zoek ik het in ‘soulmaking’. Al roept dat ook weer de nodige vragen op want het lijkt allemaal zo oneerlijk verdeeld.
Zoek niet de uitersten van allerlei dingen: wees niet al te rechtvaardig, wees soms ook gewoon barmhartig ook al druist dat tegen de rechtvaardigheid in. Lees niet te letterlijk maar ook niet te vergeestelijkend. Jezelf verheffen boven anderen omdat je denkt dat je slimmer bent is ook niet handig.
Acht de ander belangrijker dan je zelf bent.
Denk niet teveel in of-of maar meer in en-en. Daar kom je verder mee.
Ik ken geen mensen die alleen maar goed doen en alleen maar de juiste, wijze dingen zeggen en ik ken ook geen mensen die alleen maar fout doen en alleen maar onzin uitkramen.
Luister niet naar roddelverhalen. Ze dienen alleen om de spreker/spreekster een goed gevoel te geven. Roddel zelf dan ook niet.
Zo probeer ik wijzer en wijzer te worden. Maar of dat lukt? Tot een conclusie wil ik eigenlijk nog niet komen. Ik wil nog veel meer leren en ontdekken.
Het stukje over geslepen vrouwen sla ik maar over, wat moet ik daarmee? Ik zie namelijk wél vrouwen om mij heen die respect afdwingen. Vrouwen hebben sinds de ‘predikertijd’ ook een ontwikkeling doorgemaakt. Gelukkig maar. Helaas is die ontwikkeling er niet gekomen dankzij ‘Bijbelgetrouwe’ mensen.
Ik heb eerder ondervonden dat je moet oppassen voor mannen die net doen of ze heel erg in je zijn geïnteresseerd. Het is niet echt en ze kunnen dat niet lang volhouden, hun ego’s zijn te groot en denken al snel dat je in denkvermogen geen partij bent voor hen en dat alleen maar omdat je op een andere manier denkt. Dat is een beetje dom.

EO jongerendag

14 juni was daar de veertigste editie van de EO jongerendag. Heel lang geleden ben ik er ook eens geweest. Helaas kan ik me daar weinig van herinneren. Ik weet niet eens meer wáár het toen werd gehouden. Wat ik nog wel weet is de grote mensenmassa en de herrie om mij heen. Bijbelstudie werd in die tijd gehouden door Henk Binnendijk. Ik dacht dat Joni Eareckson Tada er ook was. Maar ook dat weet ik niet meer zeker. Waarschijnlijk ben ik totaal overprikkeld thuis gekomen.
Volgens de kranten is er wel iets veranderd sinds die tijd. Er is minder Bijbelstudie en meer en hardere muziek. Nee, niets voor mij, maar ik behoor ook niet meer tot de doelgroep.
Het NOS journaal schijnt de EO jongeren dag, het ‘christelijke Pinkpop te hebben genoemd.
Komisch, we zouden het Pinkpop natuurlijk met dezelfde vaart een seculiere jongerendag kunnen noemen.
Zoek de verschillen.

Lang geleden ben ik gestopt met becommentariëren en beoordelen van deze dagen. Ik begrijp het wel. Ondanks dat in de Bijbel op verschillende plaatsen staat dat God gebiedt dat de Joodse feesten ‘vrolijk’ zullen zijn, (Deut 12: 7,12,18; 14: 26;16: 11,14,15 SV) wil dat binnen veel kerken, met de ‘hoge feesten’, niet echt lukken.
Laat de jeugd lekker.
We leven na Pinksteren, laten we daarom niet vergeten dat de Geest alle talen spreekt.

De filosofie leert ons ons lot te begrijpen.
De religie leert ons het met vertrouwen te dragen.
De kunst leert ons er de schoonheid van te ervaren.

Ernst von Feuchtersleben (1806 - 1849)
Oostenrijks arts, dichter en filosoof

De Bijbel voor ongelovigen

Het begin Genesis.

Geschreven door Guus Kuijer in 2012.
Ik las de ‘dwarsligger’ in mijn vakantie. Ook figuurlijk gezien is het enigszins een dwarsligger. Ooit begon ik, met het uitzicht op de piramides van Gizeh in Egypte aan Rosita Steenbeek’s ‘Siciliaans testament’. Dat heb ik toen weggesmeten.
Met in mijn ooghoeken de piramides en dan lezen over Sicilië? Dat kon mijn brein niet aan. Ik raakte van de leg.
Met Bijbel verhalen is dat toch anders. Zij zijn zo universeel dat het niet uitmaakt waar of wanneer je die ter hand neemt. Met de titel wist ik in eerste instantie geen raad. Maar al lezende weg ging ik het meer begrijpen. Guus herschrijft de Bijbelverhalen, die hij zeer waardevol vindt, als ongelovige.
Dat is af en toe best verrassend. Hij schrijft ze vanuit een ander perspectief. Bijvoorbeeld vanuit het perspectief van Cham, Izak en Sara. Natuurlijk gebruikt hij zijn fantasie maar die mag er zijn. De verhalen worden opeens meer de verhalen van gewone mensen. Ze roepen herkenning op.
Hij schrijft zelf in zijn nawoord: ‘Het is bovendien een beschrijving van de menselijke aard, een ‘zie de mens’ in zijn grootsheid maar zeker ook in zijn kleinzieligheid. […] De worsteling met God is de worsteling met het raadsel dat leven heet’.
Als hij zichzelf dan ongelovig noemt, ben ik het ook.

Het zijn mooie verhalen voor mensen die niets van de Bijbel weten, maar weet je daar meer tot veel meer van dan geniet je nog meer van zijn humor.
Wanneer Sara vindt dat Hagar haar niet netjes meer behandeldt en aan Abraham vraagt of hij Hagar en Ismaël wil wegsturen, lacht hij haar uit maar de volgende dag komt hij naar Sara toe en zegt (vanuit het perspectief van Sara): ’Luister, ik heb God gesproken. Hij zei dat ik me niet bezwaard hoefde te voelen vanwege de jongen of de slavin. Hij zei: ”Alles wat Sara je vraagt moet je doen”.
Het duurde even voor dat zinnetje goed tot me was doorgedrongen: ‘Alles wat Sara je vraagt moet je doen’. Loof de Heer. Wat een schitterende fantastische God hebben we toch! Alles doen wat Sara je vraagt. Dat lijkt me inderdaad het allerbeste wat mijn man, wat zeg ik, wat de mensheid kan doen! Ik hoop dat mijn vrouwelijke nageslacht deze goddelijke boodschap goed in zich opneemt.
Dat werkt behoorlijk op mijn lachspieren.

Een ander item wat nu pas goed tot mij doordrong: Wanneer Abraham gaat onderhandelen met God over de rechtvaardigen die in Sodom zouden wonen, probeert Sara daar iedere keer tussenbeide te komen; ze wil ook wat zeggen maar krijgt geen aandacht. Later barst ze uit tegen Abraham: 'Maar Abraham, er leven in die stad honderden onschuldige kinderen!’
Toen moest ik aan Jona denken, die God verwijt dat Hij Ninevé, met al die slechte mensen niet omkeert. Dan zegt God om Zijn besluit toe te lichten om Ninevé te sparen:
Jona 4: 11 '....zou ik dan geen verdriet hebben om Ninevé, die grote stad, waar meer dan honderdtwintigduizend mensen wonen die het verschil tussen links en rechts niet eens kennen, en dan nog al die dieren?’
Best wel vreemd eigenlijk. De ene stad keert Hij om en een andere stad niet omdat Hij mededogen heeft met de kinderen en dieren.

Zo staan er meer dingen in die je tot denken aanzetten, mooie dingen en verdrietige. Er komt meer psychologie om de hoek kijken en dat is heel boeiend.
Toch denk ik dat je bij de Bijbel, wat een geloofsboek is, de doorlopende rode draad van het 'waarom' moet proberen te blijven zien ook al zijn de verhalen apart allemaal even mooi en hebben ze ook los van elkaar ons veel te zeggen.

Boeddhisme

In India en Nepal leven hindoes, sikhs, moslims en boeddhisten vreedzaam naast elkaar. Het is te hopen dat het na de politieke zege van de nieuwe premier Modi zo blijft.
Van het boeddhisme kende ik het verhaal van prins Siddharta Gautama/ Boeddha +/- 400 BC. Als prins, geboren uit Hindoe ouders nadat moeder Maya in haar dromen had meegemaakt dat een witte olifant haar ter rechterzijde in haar schoot drong(?), werd hij op negenentwintigjarige leeftijd plotsklaps geconfronteerd met lijden en dood. Hij vroeg zich af wat nu werkelijk de moeite van het leven waard was en ging op zoek naar zijn ware zelf, 'anatta'. Hij zag in dat we onszelf voor de gek houden met onze begeerten, waanideeën, egoïsme en gehechtheden. Maar hoe kom je daarvan af?
Zo ontwikkelde zich de vier waarheden en het achtvoudige pad. Alles beschreven in de Dhammapada en op Wiki staat ook het één en ander.

Het gekke is dat wanneer ik aan Boeddhisten vraag of ook zij een heilig boek hebben, dat wordt ontkent. Ooit vroeg ik het aan een boeddhistische Japanner; hij wist niet waar ik het over had. Afgelopen reis naar Nepal vroeg ik het aan onze Nepalese gids; ook hij ontkende. Je vraagt je af of ze hun eigen levensbeschouwing wel hebben bestudeerd.
Boeddhisme is een manier van leven zo heb ik geleerd van westerse boeddhisten via het internet.
Maar daar geloof ik nu niets meer van. Misschien dat het geldt voor de westerlingen die niets hebben met een god en de leefwijze hen goed uitkomt maar ik heb met eigen ogen gezien dat mensen helemaal in vervoering raken bij een vastgelegde voetstap van Boeddha in Lumbini/Nepal waar hij is geboren. Natuurlijk is daaroverheen weer een kapel gebouwd en is het tot een bedevaartsoord verworden.
Ook Bodh Gaya waar Boeddha zijn verlichting bereikte onder de Bhodiboom is een bedevaartsoord. De boom die er nu staat is een zesde stekkie van de oorspronkelijke boom. Zo willen de overleveringen ons doen geloven.
Hetzelfde geldt voor Sarnath, een plaatsje dichtbij Varanasi/Benares. Daar hield hij zijn eerste preek voor vijf leerlingen.
Op veel van die vrolijk versierde vrachtwagens die door India en Nepal rijden staat: ‘Lord Buddha’ en ook onze plaatselijke gids sprak voortdurend over ‘Lord Buddha’.
Ik vraag mij af of dit allemaal de bedoeling was van Boeddha. Ik denk het niet, maar het toont weer eens aan dat mensen een diepgewortelde behoefte hebben aan ‘gouden kalveren’ in hun religie.

Het boeddhisme kent behalve de bedevaartsoorden ook de stupa’s; behalve de vele kleintjes zijn dat massieve bouwwerken die soms relikwieën bevatten. Wij hebben er een aantal bezocht waaronder de Swayambunath Stupa die ook wel de Monkey Temple wordt genoemd en die een prachtig uitzicht biedt over Kathmandu. (Wel een beetje veel beton naar mijn smaak)

Plus één van de grootste: de Bodnath- of Bouddhanath Stupa waar Richard Gere wel eens schijnt te komen. Zegt men. Een bouwjaar kan ik nergens eenduidig vinden, hij is gewoon heel oud.
Heel veel Tibetanen zijn naar het plaatsje Bouddha gevlucht nadat China Tibet annexeerde.
Het wordt daarom ook wel ‘Little Tibet’ genoemd.
Eh ja......om die Stupa’s kun je heen lopen. En soms ook erop. Dat is het ongeveer. Daar omheen zijn weer souvenirwinkeltjes bij de vleet.
De mooiste uitingen van het boeddhisme vind ik de gebedsvlaggen en gebedsmolens.
Bij elk boeddhistisch bouwwerk zijn ze te vinden.
Ik vind het wel wat hebben om gebeden op vlaggen te schrijven en ze door de wind te laten meenemen. Zoiets als vroeger de papiertjes aan het vliegertouw. Hetzelfde principe hebben de ronddraaiende gebedsmolens; wanneer je ze een zetje geeft, in de juiste richting!, komt het ‘gebed’ vrij. Jammer dat daar mantra’s op staan.
Ik zou wel iets anders weten: Alzo lief heeft God de wereld......

Een Dalai Lama komt pas in de vroege middeleeuwen om de hoek kijken als een leider van het Tibetaanse Boeddhisme die zich ontpopte tot leider van Tibet.

वाराणसी

Die kriebeltjes die voor mij onleesbaar zijn staan voor Varanasi of Benares, de oudste stad van India en mogelijk één van de oudste, continu bewoonde steden ter wereld. Ze komt al voor in de oude Rag Veda's van 1500 - 1200 BC. Het is één van de heilige steden van de Hindoes. Wanneer je in Varanasi sterft brengt dat verlossing. En een bruid die zichzelf een beetje serieus neemt trouwt in een sari uit Varanasi.

De stad ligt aan de Ganges, de heilige rivier en is het meest bekend om de lijkverbrandingen. Zo'n tweehonderd per dag. Soms denk ik: moet ik niet zeggen ‘crematies’ maar dat vind ik te ontduikend voor een harde werkelijkheid.
De rivier was veel breder dan ik had gedacht. Het is niet een rivier die je even overzwemt, daarvoor is zij hier te breed. Dat de rivier heilig is merk je aan het dagelijkse gebed dat s ’avonds bij zonsondergang voor de rivier wordt gebracht. Zeven jonge mannen voeren allerlei rituelen uit begeleidt door belgerinkel en hindoe muziek.
Overdag is het heel anders. Je blijft je verbazen. Doden worden aangevoerd op bamboe laddertjes/draagbaren via bepaalde ghats, de trappen vanuit de stad naar de rivier. (er zijn ongeveer 85 ghats, ieder met een eigen naam)
Op de andere ghats wordt ook gewassen, de was gedroogd en spelen en zwemmen kinderen.

Als ‘vlindertjes’ en 'bandjes' hebben kinderen lege plastic flessen om hun armen en/of middel gebonden. Koeien en geiten lopen overal. Ook tussen de lijken door die liggen te wachten op de trappen. De lijken die ik gezien heb waren netjes verpakt in rood/goud en soms wit. Volgens onze gids is voor elke verbranding ongeveer 300 kilo hout nodig. Dat ligt ook op grote stapels waar maar ruimte is.
Voor zover ik het heb kunnen bekijken – toeristen blijven op gepaste afstand – worden de overledenen vijf keer in het water gedompeld. Daarna eerst wachten op de beurt, vervolgens worden ze op een stapel hout gelegd, daaroverheen nog een laagje hout. Allerlei kruiden worden toegevoegd. Dan lopen de familie en de Brahman (hoogste geestelijke die al een goddelijke ziel heeft) er zeven keer omheen en wordt het vuur aangestoken door de kaalgeschoren oudste zoon of het meest naaste familielid. Vrouwen komen er niet aan te pas, zij zijn te emotioneel.
Een verbranding, op dezelfde dag van overlijden, duurt ongeveer 3 a 4 uur. Maar zolang wachten de nabestaanden niet. De resten worden in de rivier, in dit geval de Ganges geveegd. Maar bij alle rivieren in India worden lijken verbrand.
Een eindje verderop neemt een dorstig jongetje een slokje van het rivierwater.

काठमाडौं

De verbrandingen in Kathmandu, de hoofdstad van Nepal vond ik nog heftiger.
De heiligste plaats voor de hindoes in Nepal is het tempelcomplex van Pashupatinath aan de Bagmatirivier die weer uitmondt in de Ganges. Wat een vieze smeerboel.
De rivier staat op dit moment grotendeels droog. De asresten worden op de modderige rivierbedding geveegd waar apen en koeien lopen en soms ook mensen, op zoek naar……tsja wat? Gouden tanden en kiezen? Een emmer water wordt na gegooid om de plek te reinigen voor de volgende brandstapel. Vuile dekens en moltons slingeren rond en zelfs een lege doodskist van dun aluminium. Meestal worden die er wel snel uitgevist en weer verkocht voor een volgend slachtoffer.
De troep is weerzinwekkend evenals de stank.
Varanasi was hierbij vergeleken inderdaad heilig.

De sadhu’s zijn weer een ander verhaal: heilige mannen en sinds kort ook vrouwen die hebben gekozen voor een materieloos leven om zo snel mogelijk één te worden met het ‘kosmische bewustzijn’. Wat dat ook moge zijn. Ze leven van giften en worden gerespecteerd. Ze vereren verschillende goden; je hebt Shiva- , Vishnu- en Krishna aanhangers en misschien nog wel meer.
Ze vallen op in het straatbeeld, ze zijn beschilderd en dragen meestal oranje kleding maar lopen soms ook naakt en met as besmeurd rond.
Het vervelende is dat ik niet zo overtuigd ben geraakt van hun heiligheid en ascetisme. Daarvoor probeerden de meesten toch teveel de aandacht te trekken van het toeristen-vrouwelijke schoon.
Natuurlijk mochten we foto’s maken........wel dokken graag.

Predikster VI

Want wat ook akelig is: dat, wanneer je heel veel hebt gekregen en verzameld in het leven, God de mogelijkheid om er van te genieten in het brein blokkeert en die mogelijkheid wel aan een ander geeft. Zelfs wanneer je al alles hebt wat je hart begeert, en je blijft maar rijkdom vergaren en je bent niet in staat om ervan te genieten; een ongeboren kind heeft het beter dan jij.
Een ongeboren kind weet nergens van en heeft rust, meer dan iemand die alleen maar zwoegt.

Wat heeft een arm, derde wereldland mens eraan om te weten wat we in het Westen allemaal hebben bereikt in het leven? Je wakkert zijn hebzucht aan.* Zij en jij hebben er meer aan wanneer je weet te genieten en blij te zijn met wat je wél hebt ook al ben je arm, dan altijd maar meer te willen. Want uiteindelijk is het verloren moeite en heb je er niets aan.
Maar ik besef dat ik dit zeg vanuit een riante positie.

Wie of wat wij zijn is al lang geleden vastgesteld. De wereld is gedetermineerd, zo geloof ik. Je bent een mens en je kunt het niet opnemen tegen God de Schepper. Je kunt als ‘mensenmier’ wel eens proberen om flink uit te halen tegen de ‘Goddelijke Olifantspoot’ wanneer er dingen zijn die je niet aanstaan, maar het heeft geen effect. Ik weet dat het beter is erop te vertrouwen dat Hij weet wat goed voor je is maar dat zou ik niet zomaar kunnen zeggen tegen iemand die werkelijk in de penarie zit.
Iedereen moet daar zelf mee in het reine komen.
Wat er na ons korte leven gebeurt weten we niet definitief zeker, we hopen en geloven. We zijn maar een stofje op de miljoenen jaren durende tijdsbalk.


* 29-05
Wat heb ik eraan wanneer ik in Elseviers Magazine lees dat een bestuursvoorzitter van het kadaster 202.000 euro per jaar verdient? (nr 22)

De liefde eist nimmer rechten op, zij geeft ze altijd. De liefde lijdt immer, koestert nooit wrok, wreekt zichzelf nooit.


Mahatma Gandhi, de Indiase vader des vaderlands. 1869-1948

Naaldkunst

Wanneer je Padma Shri Shams intikt in Google kom je op een naaldkunstenaar uit.
In Agra valt zomaar nog meer te ontdekken dan de Taj Mahal.
Bij een bezoek aan het juweliers familiebedrijf Koh-I-Noor werden we met hem geconfronteerd. Dit bedrijf koopt alles op van deze naaldkunstenaar die de mooiste driedimensionale kunstwerken heeft gemaakt met naald en borduurzijde dat hij vaak eerst zelf ook nog in de juiste kleur verfde. Hij verwerkte daar gouddraad en (half)edelstenen in die geleverd werden door het bedrijf Koh-I-Noor.
(Koh-I-Noor heet ook de grootste diamant die, helaas voor India, nog steeds tot de Britse kroonjuwelen behoort.)
Járen deed hij over één kunstwerk. Hij vulde zijn borduurwerken niet op met een vulmiddel maar borduurde draad over draad.
Als ik me goed herinner is deze kunstenaar in 1999 overleden. Helaas werd hij op latere leeftijd blind.
Zijn werken zijn vooral scènes uit de natuur en bloemige stillevens.

Waar ik door verrast werd is dat hij als Hindoe een wandkleed maakte van de Goede Herder. (ongeveer 1.00x 0.75) En wat voor één. Hij deed er achttien jaar over. Je weet toch maar nooit wat er in de hoofden en harten van mensen omgaat.