De ergste vorm van onrechtvaardigheid is geveinsde rechtvaardigheid.

Plato
filosoof 427 BC – 347 BC en leerling van Socrates.
Afgebeeld door Rafaël Santi in 1509 op de beroemde fresco 'de school van Athene' en die hangt in Vaticaanstad.
Plato is degene met de vinger omhoog.

Soldaat van Oranje

Vorige week vrijdag ben ik naar de musical ‘Soldaat van Oranje’ geweest.
Het schijnt de langst lopende voorstelling uit de Nederlandse theatergeschiedenis te zijn. Hij draait al vier jaar en trekt nog steeds volle zalen. Het is ook een hele gebeurtenis in die hangar in Valkenburg waar een theater van gemaakt is.

Als publiek, ruim duizend man, zit je op een draaiende plateau wat zich richt naar het decor wat op dat moment bij het verhaal past. Er zitten bijzondere decors tussen waar ik niet teveel van wil verklappen.
De verschillende scenes worden aan elkaar geplakt met een typemachine en filmbeelden uit de oorlog.

Het verhaal is een stuk uit het leven van Erik Hazelhoff Roelfsema. Een Leids student die een actieve rol heeft gespeeld in de tweede wereldoorlog. De soldaat van Oranje.
Een echt plot zit er niet in het verhaal, maar dat zit in mensenlevens ook niet. Wat dat betreft waarheidsgetrouw.
Waar ik wel door aan het denken ben gezet zijn de dilemma’s die het uitbreken van de oorlog met zich meebracht. Eric heeft een vriend waarvan de ouders NSB’ers zijn. Blijf je dan bevriend? Een andere vriend is Joods. Hoe doe je dat? Ga je voor de liefde of voor het vaderland, wanneer je moet kiezen?

Ik ken het boek niet van Hazelhoff, ook de film die in 1977 gemaakt is heb ik nooit gezien omdat ik niet van Nederlandse films hou. Te platvloers. En vanuit alleen deze musical vraag ik mij af of Hazelhoff wel zo’n held was. Wanneer ik het puur op deze musical baseer denk ik dat er nogal wat bloed aan zijn handen kleefde, doordat hij niet goed heeft gehandeld met de wetenschap dat Van ’t Sant, de particuliere secretaris van koningin Wilhelmina, wel eens voor de Duitsers kon werken.
Wanneer ik op Van ’t Sant google dan blijft het ook allemaal wat mistig en onzeker.

Anne Will Blankers als koningin Wilhelmina is geweldig. Duidelijk een doorgewinterde actrice. Het klopt gewoon. Waar andere acteurs nog al eens schreeuwerig over komen terwijl dat met de huidige geluidstechniek helemaal niet nodig is, is zij rustig en bedaard en benut dan ook die techniek.
De laatste scene blijft ook bij mij hangen. Daarin komt Erik een vriend tegen van vroeger (ben even vergeten welke) en deze getuigt tegen Erik dat God hem door de oorlog heeft heen gesleept. Erik, als ongelovige komt niet verder dan ‘O’ te zeggen en te herhalen: ‘Zo, heeft God jou door de oorlog heen gesleept? Je voelt hem denken: ‘waarom jou wel en waarom zoveel anderen niet?’

Eén flink punt van kritiek heb ik nog wel. Naar mijn mening werd in die tijd, 70 jaar geleden, beter Nederlands gesproken. Nu hangen de teksten aan elkaar van ‘God- allemachtig’ en het regelmatig lege ‘Jezus geroep’ wat onze tijd zo kenmerkt maar wat volgens mij in die tijd totaal niet voorkwam. De mensen toen waren veel beschaafder in hun taalgebruik.
Hoe ik het denkwerk, de technieken, de acteer en zangprestaties van deze musical ook bewonder, dit is gewoon jammer.

Christenkunst

Een aantal jaren heb ik mij beziggehouden met het realiseren van kunstwerken in de beide kerken van onze kerkelijke gemeente. (Ger. Bondsgemeente van de PKN)
Afgelopen zaterdag was het zover. De presentatie.
De ontwerpster van beide kunstwerken, 'de Sluis' en 'De Dijkdoorbraak' is Janne-Marie Schouten. Mijn schoonzus.
Het eerste kunstwerk is gebaseerd op een strofe uit het gedicht 'Maria' van Willem Jan Otten. (prijswinnaar P.C. Hooft prijs 2014)
Dat mag ik waarschijnlijk niet helemaal kopiëren vanwege het copyright. Hier dan alleen het stukje waar het om draait.
Het hele gedicht staat in de bundel ‘Op de hoge’, uitgegeven door van Oorschot, Amsterdam in 2003.
Omdat een gedicht van Otten de inspiratiebron was van één van de kunstwerken hebben we hem ook uitgenodigd.
Hij was enthousiast, hij kwam en droeg zelf zijn gedicht voor staande bij het kunstwerk.
Kippenvel, mede ook door het pianospel daarna.

.......
Hij was de sluis waardoor een oceaan kwam aangezet,
een eeuwig schuimend buitengaats dat door één lichaam
en één dood geschut moest worden naar het laagste land.
........







Het tweede kunstwerk is gebaseerd op een preek die Janne-Marie hoorde van ds. J.J. Verhaar die zeer tot haar ver-beeld-ding sprak.
Zij maakte een tekening en meteen een gedicht in de lijn met de strofe van Otten:

Hij was het water dat als een druppel uit de hemel viel
maar waste, waste....tot de dijken braken zodat een zondvloed
schoon schip maakte, vruchtwater van de nieuwe mens.








De kunstwerken zijn gemaakt van pure materialen, glas en hout en verbeelden op een heel eigen manier het evangelie. De speciale verlichting versterkt de symbolische betekenis.
Het klinkt allemaal nogal zakelijk maar dat is omdat ik bang ben er te lyrisch over te worden. We zijn er zo lang mee bezig geweest met veel verschillende prachtmensen en ik ben zo verschrikkelijk blij en dankbaar met het resultaat.

foto's: Jan Verburg.

Gerelateerd aan:
Christelijke kunst? en Kunst in de Bijbel