Aan de wijn

Zijn blik verleent me schoonheid,
en ik neem haar aan als de mijne.
Gelukkig als ik ben, slik ik de ster.

Ik laat toe dat hij mij verzint
naar het beeld dat in zijn ogen
wordt weerspiegeld. Ik dans en dans,
vleugels heb ik in overvloed.

De tafel is de tafel, de wijn de wijn,
in een glas dat een glas is en
staand op de tafel blijft staan.
Alleen ik ben hier verzonnen,
ongelooflijk hoe verzonnen,
verzonnen tot in vlees en bloed.

Ik zeg hem wat hij horen wil:
over de mieren die van liefde
sterven onder een pluisjesster.
Ik zweer dat witte rozen zingen,
als je ze met wijn besprenkelt.

Ik lach en buig het hoofd opzij,
voorzichtig alsof ik iets nieuws
heb bedacht. Ik dans en dans,
in een verbaasde huid, omhelzing
die me schept.

Eva uit een rib, Venus uit schuim,
Minerva uit Jupiters hoofd -
zij waren werkelijker dan ik.

Wanneer hij niet kijkt, zoek ik
aan de wand mijn spiegelbeeld.

En ik zie daar alleen de spijker
waaraan geen schilderij meer hangt.


Wislawa Szymborska (1923 - 2012)

Het begin en het einde van het gedicht, daar kan ik over blijven peinzen omdat ik er dingen in herken.
‘Aan de wijn’, vergelijkbaar met verliefd zijn. Zo heeft de dichtster dat ook – met een omwegje - bedoeld.
Een beetje aangeschoten; dan gedraag je je - als vrouw - op deze manier.

Hoe belangrijk is zo’n blik, die je schoonheid verleent, in een vrouwenleven en waarom is dat dan zo. En waarom werkt dat niet bij iedere man maar alleen bij die ene ( of enkelen)?
Waren de vroegere stratenmakers niet altijd uit op die 'klik'?
Waarom voel je je niet meer belangrijk wanneer hij ‘niet kijkt’ en waarom ondermijnt het zo mijn feministische trekje wat ik mij verbeeld te hebben.
Waarom is een vrouw zoals ze is...
Waarom begrijp ik eigenlijk zo weinig van het leven.

Petrus en Thomas

Petrus en Thomas, twee discipelen van Jezus.
Tijdens een gesprek over een boek kwamen we op dit onderwerp en één van de aanwezigen stelde de vraag waarom Petrus na de opstanding door Jezus zo op de proef werd gesteld naar aanleiding van zijn verloochening terwijl de andere discipelen Jezus ook in de steek hadden gelaten en daar niet op werden aangesproken.
Denkendeweg werd Thomas eigenlijk ook apart aangesproken door Jezus.
Deze twee discipelen kregen een 'aparte' behandeling.
Waarom was dit?

Nog weer verder denkend want volgens mij zit achter elk Bijbelverhaal een diepere waarheid: Petrus was een zeer extraverte persoonlijkheid; Thomas mogelijk meer introvert maar zeker wel sceptisch en rationeel, gezien zijn uitlatingen van ‘eerst zien en dan geloven’.
Zou het kunnen zijn dat hier twee typen mensen als voorbeeld worden gesteld? Twee uitersten?
De impulsieve/ extraverte naast de sceptische/ introverte?

Aan Petrus werd drie keer gevraagd of hij Jezus liefhad. Was dat echt omdat hij hem ook driemaal had verloochend? Dat geloof ik niet zo.
Of wilde Jezus de nadruk leggen op het feit dat Petrus eerst moest leren nadenken voor hij iets zei. Hij had al zoveel impulsief geblaat.
Hij moest leren – zo denk ik – om niet zo klakkeloos op zijn (onderbuik)gevoel af te gaan. Hij moest leren om dat gevoel enigszins in balans proberen te brengen met zijn ratio.
Boeiend om te lezen is dat Jezus aan Petrus naar zijn liefde voor Hem vraag in de ‘agapè’ vorm (gevende liefde) en Petrus antwoord in de ‘philia’ vorm (vriendschappelijke liefde). Dit tot twee keer toe. De derde keer komt Jezus Petrus tegemoet en stelt de vraag voor de derde keer in de ‘philia’ vorm waarop Petrus ook weer in deze vorm antwoord. Kennelijk kon Petrus niet verder gaan dan dit en besefte hij dat zeer goed.

Bij Thomas, de schuchtere scepticus was het net andersom. Jezus, die allang wist wat er in hem omging komt ook hem apart tegemoet met de littekens in zijn handen en zijn zij.
Kom maar, voel maar, het is echt waar. Maar ...zalig zijn degenen die dit niet gezien hebben en toch geloven.
Zalig degenen die niet alleen op hun ratio/ verstand afgaan – want dan is het niet mogelijk - en toch zonder een greintje bewijs de geloofssprong durven te maken.

Terreur/terrorisme

Vorige week was het weer bal in Brussel: voorlopige stand 34 doden en 240 gewonden.
Waarom toch en wat verstaan we eigenlijk onder terreur?
...oogmerk om de bevolking of een deel van de bevolking van een land vrees aan te jagen, dan wel een overheid of internationale organisatie te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden, dan wel de fundamentele politieke, constitutionele, economische of sociale structuren van een land of een internationale organisatie ernstig te ontwrichten of te vernietigen. (bron: AIVD)

Wanneer ik probeer na te gaan wanneer deze vorm van oorlog voeren is begonnen, kom ik daar niet achter. Het is van alle tijden en alle plaatsen. Het zit in de mens.
Wanneer er geen reden is om te vechten dan verzinnen we er één.
Een manlijke cliënt vertrouwde mij eens toe: ‘Ach zuster, het is een mannenspelletje, net als voetbal.’
Na de tweede wereldoorlog is het afgezwakt; de mensen hadden iets anders aan hun hoofd maar in de zestiger jaren kwam het weer op.
Of... dat heeft met mijn bewustwording te maken.
Ik herinner me berichten rondom de
Raf in Duitsland, de IRA in Noord Ierland, de ETA in Spanje, de Rode Brigades in Italië.
Wat verder weg: De GIA in Algerije waar de film
‘Des Hommes et des Dieux' op gebaseerd is,
in Israël is het sinds 1948 al gedoe met ‘in mijn tijd’ de PLO, Al Fatah, Hezbollah en Hamas, in 1975 een burgeroorlog in Libanon, in 1979 de inval van Rusland in Afghanistan.
De gijzeling in Teheran, en de gijzeling in Entebbe zijn ook nog geschiedenissen die opborrelen.

Het ‘wij – zij gevoel’ wat we hadden tijdens de koude oorlog ten opzichte van Rusland is sinds ‘nine-eleven’ in glijdende schaal overgeheveld naar de moslimwereld en dus mondialer geworden.
Ik was destijds zeer verbolgen over de uitspraak van de heer Georg W. Bush dat we de ‘as van het kwaad’ moesten gaan bestrijden en ik gaf hem weinig kans met zo’n houding. Je zult maar in die ‘as’ wonen, zo dacht ik, je zou er acuut terrorist van worden.
Vertegenwoordigde hij nu de waarden waar we in het westen voor staan?
Ook het letterlijk ongelofelijke gerommel om een inval in Irak af te dwingen deed mij nog meer afkeren van Amerika. Wat verbeeldden ze zich daar eigenlijk?
En nu die blaaskaak van een Trump...
Maar ik dwaal af.

Vinden we het hier in het westen nu echt raar dat wanneer wij blijven bombarderen in het Midden-Oosten en velen dodelijke slachtoffers maken dat er daar (en hier) mensen opstaan om hier in het westen ook dodelijke slachtoffers te komen maken? Het type bom spreekt voor mij boekdelen. Ze zijn gemaakt voor zoveel mogelijk slachtoffers.
Onze verontwaardiging is een gotspe.
Ik geloof niet in de retoriek dat die mensen aanslagen plegen tegen onze manier van leven; tegen onze vrijheid.
Zij willen gewoon dáár vrijheid zonder inmenging van het Westen. Dat het dan veranderd in een kalifaat: het zij zo. Hoe afschuwelijk en weerzinwekkend ik het ook vind. De echte oplossing moet bottom-up komen, vanuit de bevolking dáár. Ja, ik weet dat dit veel te simplistisch klinkt en dat er zo veel meer belangen moeten worden meegewogen.
De 'ja-maars' in mijn brein buitelen nu ook over elkaar heen.

Tijdens het typen word ik ingehaald door alweer nieuwe aanslagen en hoor ik van een aanslag in een voetbalstadion in Irak: 41 doden, 105 gewonden.
Net als in België eist IS de verantwoordelijkheid op .
27-03 een zelfmoordaanslag in Lahore, Pakistan. 70 doden, 340 gewonden voornamelijk vrouwen en kinderen. Christenen. Opgeëist door een type-taliban-groepering.

[sarcastische modus]
Maar eigenlijk is alles een groot Amerikaans complot waar Israël uiteindelijk achter zit.
Dat kan een kind zien dus de oplossing is duidelijk.
[/sarcastische modus]

Fascinerend vind ik ook de manier van verwerken. Op televisie en in kranten wordt er van alles besproken, geanalyseerd, gecombineerd en geconcludeerd met als diepste drijfveer: angst.
Want wanneer je zulke daden inzichtelijk en begrijpelijk maakt dan heb je er macht over en zijn ze beheersbaar. Misschien niet direct maar dan toch zeker op langere termijn.
En daarmee bezweren we onze angsten in het steeds minder stabiel wordende Europa.
Zo bezweren we steeds weer opnieuw, en opnieuw en opnieuw en opnieuw .....

‘Geef Mij (God) nu je angst, Ik geef er hoop voor terug……’


31-03
DWDD University van 12 maart zojuist gekeken op uitzending gemist.
Beatrice de Graaf gaf een uiteenzetting over terrorisme. Heel leerzaam. Ze is zo lekker nuchter.

Een paar dingen eruit:
Grappig: ze begon ook met een definitie en zoals ik ook aangaf: terroristen zijn van alle tijden, zij spitste het toe op de golfbewegingen van de laatste honderd jaar. Aandacht is zuurstof voor terroristen. Eigenlijk zijn het klunzen en worden er voorspelbare tactieken gebruikt.
Waar ik hierboven aangaf dat de echte oplossing vanuit de mensen zelf moet komen vindt zij dat juist dat gefaciliteerd moet worden. Daar heb ik nog bedenkingen bij want je weet wel waar je begint maar niet waar het eindigt.
En waar bij mij mijn brein overloopt van de ja-maars geeft zij toe dat het een ‘Wicked Problem’ is wat een brede aanpak vereist met verschillende tactieken.
Een heel kort fragment van Abdoellah II van Jordanië die erkent dat het 'IS probleem' een Islamitisch probleem is en dat Moslims het voortouw moeten nemen om IS te bestrijden.
Jordanië blijft voor mij een sympathiek land/ koninkrijk.

De bijbel nu

Geschreven door Meir Shalev in 1985; vertaald in het Nederlands in 1995.

In zijn voorwoord schrijft Shalev dat hij is opgegroeid in een niet religieus gezin wat wel veel belangstelling had voor de Bijbelse verhalen.
Hij werd door zijn ouders naar allerlei – uit de Bijbel bekende - plaatsen toe gesleept: waar Simson was geboren, de haven waar Jona op de vlucht sloeg, de dorsvloer van Arauna; nu Tempelberg enz.
Als niet religieus beïnvloed persoon beschrijft hij verschillende verhalen zoals iemand naar zijn eigen vaderlandse geschiedenis kijkt. ‘Toevallig’ is het in dit geval het Oude Testament van de Bijbel en dan vooral de verhalen van de rechters, koningen en profeten.
Hij beschrijft het één en ander met een vlijmscherpe, ironische en soms sarcastische pen.
De gelovige diepgang ontbreekt.

Hij heeft zich wel zeer verdiept in die geschiedenissen en haalt verschillende keren de Talmoed aan met commentaren van al dan niet bekende rabbijnen om begrip te krijgen voor de soms wonderlijke verhalen.
Het levert gewaagde, grappige en soms ook leerzame gedachten op. Ongelovigen durven nu eenmaal meer dingen hardop te zeggen/schrijven dan gelovigen.
Wij calculeren misschien teveel met de rekening die we op een dag gepresenteerd krijgen.
Van deze Shalev kan ik het beter verdragen dan van iemand als Guus Kuijer, die mij op een gegeven moment ging irriteren.

Jammer is wel dat je eigenlijk bekend moet zijn met de Joodse politiek van die tijd. Dan heb je er nog meer plezier in want die krijgt er regelmatig direct en indirect van langs.
Wanneer Abraham handje-contantje de spelonk van Machpela koopt omdat hij al doorzag hoe de onderhandelingen zouden verlopen verzucht Shalev:
‘In deze dagen van Israëls economische nonsens-beleid doet het deugd in de Bijbel te lezen over de eerste triomf van de Joodse handelsgeest.’

Nadat Mozes gestorven is en aan de zwerftocht een einde is gekomen; ‘wordt de Levitische politie ontwapent en krijgt harpen en luiten in de hand gedrukt.
Met de hulp van God de oppositie de grond in boren is niet langer een geaccepteerde politiek praktijk. We zullen het hier niet hebben over het bekende, bijzondere geval van een oppositie die zichzelf de grond in boort. Dat geval is op zich interessant, maar we hebben er in de Bijbel geen voorbeelden van gevonden.’

Het boek Job krijgt vanzelfsprekend ook aandacht en de schrijver begrijpt niet waarom Job nooit de ware reden van zijn lijden te weten zal komen: de weddenschap met de satan.
Het antwoord wat Job krijgt van God is geen antwoord. ‘de spoedcursus zoetwaterfauna en elementaire vogelkunde, de informatie over de drachttijd van zoogdieren en een paar verzen over de geheimenissen van de schepping, vormen geen antwoord op de vraag waarmee Job zit.’ [....]
‘Wij, van mening dat Gods antwoord is geschreven door een sterveling, bevelen de schepper van harte aan voor zijn volgende toespraken een betere tekstschrijver in dienst te nemen.’

Wanneer Saul, als startende koning zich voorneemt om Jabes in Gilead van de belegeraars te verlossen moet hij aan een leger zien te komen: twee koeien worden in stukken gehakt en de hompen worden verstuurd naar alle delen van het land. (1 Sam 11)
‘De bloederige hompen ongevild vlees zijn tot op de dag van vandaag het overtuigendste mobilisatiebevel dat een Israëlitische bevelhebber ooit aan zijn reservisten heeft gezonden.’


Ik wil meer van hem lezen.

The Passion

Nee, ik behoor niet tot de doelgroep van dit jaarlijks terugkerende EO-spektakel en ik had me niet voorgenomen om te kijken.
Toch zat ik op de bank en ik keek ernaar en het raakte mij.

Al jaren verbaas ik mij over de liederenkeuze die zo eenvoudig te vertalen zijn naar een hoger doel. Maar wie weet hoe lang daarover gedacht en gepuzzeld wordt.
Waarom raakt mij dit meer dan de mooiste uitvoering van de Mattheüs Passion?
Mogelijk omdat het door ‘van de straat geraapte’ mensen wordt gemaakt, precies zoals het 2000 jaar geleden ook gebeurde.
Ze zingen niet zeer sophisticated – vanavond allemaal in het zwart mensen! – met klassiek geschoolde stemmen aria’s en gezangen.
Er is een gewone verteller, zoals op de ‘Young Matthew Passion’ van Tom Parker die het verhaal aan elkaar praat. Niemand die even één regeltje zingt dat Jezus nu naar Gethsémane gaat wandelen of iets dergelijks en dat zo maf op mij overkomt.
Het geheel is simpelweg minder gecultiveerd zodat het dichter bij de harde werkelijkheid staat.

Deze keer vond ik het heel aangrijpend dat Jezus werd afgevoerd in een oranje overall met een zwarte zak over zijn hoofd.
Waar heb ik dat toch meer gezien?............
Dan dringt het opeens tot je door: ja, die éénentwintig koptische christenen (en vele anderen) waren onschuldig in onze mensenogen, maar Jezus was echt onschuldig.
(hoe zou het trouwens op IS strijders overkomen wanneer ze zien dat we een ‘musical’ hebben gemaakt van een gevangene in oranje overall? Die eruit ziet als één van hún gevangenen?)

Nee, ik behoor niet tot de doelgroep van the Passion, ik behoor ook niet bij het elitaire gezelschap dat bij de Mattheus Passion zit. Ik ben nog steeds niet zo ver ontwikkeld dat ik Bach op zijn werkelijke waarde weet te schatten.
Tom Parker’s productie bevalt mij nog het meest.

Toen Jezus wist

Toen Jezus wist, nu is gekomen
het uur om door de nacht te gaan,
heeft hij een linnen doek genomen
en water in een schaal gedaan.

Hij gaf ons zwijgende een teken
en kwam ons voet voor voet nabij,
Hij deed het water van zich spreken
het stort zich uit en reinigt mij.

Zo is de Heer een knecht geworden
en tot de bodem toe gegaan
om ons met ootmoed te omgorden,
Hij doet ons zijn geringheid aan.

Heer van mijn hart, U bent gekomen
de nacht door naar uw grote dag,
ik heb in eenvoud aangenomen
dat ik U daarin volgen mag.


Jaap Zijlstra (1933 – 2015)



Eigenlijk had ik dit gedicht gisteren moeten plaatsen vanwege mijn overtuiging van een 'Goede Woensdag'.
Maar de gebeurtenissen in België, die de stilte in deze week rauw doorbraken hadden meer mijn aandacht.

Herinneringen

Wat zijn jouw vroegste herinneringen?

Rob Schouten klaagt erover in Trouw in zijn column ‘nestwarmte’ dat hij zich niets kan herinneren van de eerste jaren.
Aan mijn eigen kinderen heb ik ook eens die vraag gesteld en de antwoorden bleven wat vaag.
Iets over de kleuterschool; eerste jaren basisschool. Verder terug konden zij in hun herinneringen niet komen.
Ik heb hen nooit naar een peuterspeelzaal laten gaan omdat ik niet wilde dat andere mensen invloed zouden uitoefenen op míjn kinderen in die eerste belangrijke jaren.

Zelf kan ik mij herinneren dat ik in het ziekenhuis lag. In een hoog wit bed met een meisje naast mij met rood haar en zwarte lakschoenen (zag ik later, toen we naast elkaar zaten te wachten om naar huis te gaan).
Ik kon uitzien door een deur of raam naar een grotere zaal waar meer kinderen lagen. Het was er druk.
Bij ons tweeën was het rustiger.
Mijn moeder kwam op bezoek en zat aan het bed. Ze was anders dan anders; ze was het wel maar toch ook weer niet.
Ik kreeg een roze plastic badje met een popje erin. Het had een rood-wit gestreept jurkje aan.
Ik was toen twee en een half jaar oud en was daar vanwege een tonsillectomie. (het knippen van de amandelen)
Maar dat hoorde ik pas later.

Toen ik twaalf was lag mijn broertje in het ziekenhuis en mocht ik mee op bezoek. Hij lag in hetzelfde kamertje als ik, tien jaar eerder. Ik herkende de omgeving meteen. Toen ik dat bij mijn moeder navroeg, bevestigde zij dat.

Bij mijn weten heb ik daar geen trauma aan over gehouden maar je weet eigenlijk nooit zeker welke invloed dit soort ervaringen op je heeft. Onderzoeken naar herinneringen zijn nog steeds in volle gang.
De band met mijn moeder is niet echt stevig geweest. Achteraf vraag ik me af of die gebeurtenis invloed heeft gehad op mijn verhouding met haar.
En of het gevoel altijd overal alleen voor te staan daar ook vandaan komt.
Te vroeg teruggeworpen op mij zelf.
De keren dat ik op iemand vertrouwde en het faliekant fout liep; dat waren echt heel nare ervaringen. Zo schokkend voor mij dat ik mij al jong voornam me dat nooit meer te laten gebeuren.
‘Wees betrouwbaar en vertrouw niemand’ werd een lijfspreuk.

Nee Rob, dat je niets weet over je eerste jaren is helemaal niet erg. Misschien betekent het wel gewoon dat er niets schokkends is gebeurt in die eerste periode van je leven.

Cathy: psychologe van de kouwe grond.