Lila

Geschreven door Marilynne Robinson (1943)
Ik las een digitale editie naar de eerste Nederlandse druk uit 2015.
Het is bij nader inzien een derde boek uit een reeks van vier; de Gileadserie, maar dat mag de pret niet drukken. Ik denk dat het ook op zichzelf staand gelezen kan worden.
Robinson schreef dit boek in 2014 en kreeg er de National Book Critics Circle Award voor.
Voor eerdere boeken kreeg zij al eens de Pulitzerprijzen.
Geheel terecht naar mijn idee.

De sfeer van dit boek doet denken aan 'Grapes of Wrath/ Druiven der Gramschap' van Steinbeck.
Trekkend door Amerika overleven. In dit geval door Iowa, Kansas, Missouri en Nebraska.
Lila wordt als klein meisje gekidnapt uit een probleemgezin waar ze werd verwaarloosd, door een vrouw met de naam Doll, van wie ik het idee heb dat ze van Indiaanse afkomst is.
Doll is haar enige liefdevolle houvast bij het opgroeien en de omzwervingen op zoek naar werk, eten en onderdak. Soms sluiten ze zich aan bij een andere zwervende groep, geleid door Doane, die dan de regie overneemt.
Door omstandigheden die heel langzaam duidelijk worden beland Lila zo rond haar achttiende (vermoed ik) op de trappen van de kerk in Gilead, een klein stadje in de staat Iowa.

De predikant van het stadje, weduwnaar, voelt zich tot haar aangetrokken en dat is wederzijds ondanks het verschil in leeftijd.
Doll heeft er voor gezorgd dat Lila een jaar ergens op school heeft gezeten en lezen, schrijven en rekenen geleerd al is het wat onbeholpen.
Lila is een een denker. Ze steelt een Bijbel en daarin oefent ze haar lezen. Het schrijven oefent ze door hele stukken over te schrijven.
Het boek Ezechiël heeft haar speciale belangstelling.

Ik beschrijf het allemaal wat zakelijk maar wat ik zo mooi vind in dit boek is dat het vanuit het perspectief van Lila is geschreven en ook haar vele denkprocessen worden verwoord op haar niveau. Ik heb al zitten lezen in ‘Gilead’ dat vanuit het perspectief van de ontwikkelde predikant is geschreven en dat merk je ook meteen. Knap om zo uit verschillende niveaus te kunnen schrijven waarbij beide niveaus zo waardevol zijn en elkaar kunnen verrijken.

De eerste vraag die Lila aan de dominee (John Ames) stelt is: ‘waarom gebeuren de dingen zoals ze gebeuren?’
En laat daarmee de dominee meteen met een mond vol tanden staan. Later beantwoord ze de vraag zelf op haar manier: ‘In een liedje volgt de ene noot de andere op omdat het dát liedje is en niet een ander. Op een keer probeerden Mellie en zij alle liedjes te tellen die ze kenden. Hoe was het mogelijk dat er zoveel liedjes waren? Omdat elk liedje gewoon zichzelf was.’

Ze heeft geen idee wat verliefdheid is maar ze jat een trui van hem zodat ze zijn geur kan blijven ruiken wanneer ze alleen is.
‘Het was erg fijn om hem zo naast zich te hebben lopen. Even goed als rust en stilte, als iets waar je buiten kon maar dat je desondanks nodig had. Dat je moest leren te missen, waarna je het altijd zou missen.’

Het draait uit op een gecompliceerd huwelijk met wat later een kind.
Lila heeft moeite met het aanpassen aan een geregeld leven. Ze noemt haar echtgenoot nooit bij zijn naam maar altijd als dominee en in gedachten ‘de oude man’.
John is een wijze man en de onrust van Lila maakt het er voor hem ook niet gemakkelijker op. Voortdurend is hij bezig om voor Lila ontsnappingsmogelijkheden open te laten en houd dat ook bespreekbaar omdat hij beseft dat hij alleen op deze manier haar voor zich kan behouden.

Voor Lila is een mes, wat zij van Doll heeft gekregen en waar een geschiedenis aan verbonden is, een belangrijk stuk uit haar verleden dat ze graag wil houden omdat er ‘geen manier bestond om je van je schuld te ontdoen, geen fatsoenlijke manier om er afstand van te nemen. Die hele in elkaar gedraaide kluwen van verbittering, wanhoop en angst moest betreurd worden. Nee, beter nog, daar moest genade over neerdalen.’ 

Mooi boek van wege de vele menselijke vragen en antwoorden die niet echt uitgewerkt worden maar soms heel puntig worden verwoord.

Violeta

Geschreven door Isabel Allende (1942) in 2022. Ik las een digitale editie.

Soms zijn dit type boeken gewoon erg prettig om het Europese halfrond achter je te laten en je te dompelen in andere culturen.
Hier is het op dit moment akelig en in Zuid Amerika is het dat ook altijd, maar dan anders; het raakt je minder.
Net zoals dategenen wat nu in Europa gebeurt de Zuid Amerikanen niet zo zal raken. 

 

Violeta del Valle is geboren in 1920 en is overleden in 2020. Geboren tijdens de Spaanse griep, ik denk in Mexico en overleden tijdens de Coronapandemie.
Haar leven beslaat een eeuw en daarin laat Allende heel veel passeren maar zonder veel diepgang. Maar dat ben ik van haar gewend.

Het boek bestaat uit vier delen: de ballingschap (1920-1940), de passie 91940-1960), de afwezigen (1960 – 1983) en de wedergeboorte (1983-2020)
Waarom ik dat opschrijf weet ik eigenlijk niet. De globale inhoud kun je overal op het wereldwijdeweb lezen.
Er waren ook geen dingen die ik de moeite waard vond om te onthouden.

Violeta beschrijft haar leven in briefvorm aan haar kleinzoon Camilo. Bij zijn geboorte stierf haar dochter Nieves.
Tsja, wat moet ik meer van zeggen. Leuk verhaal maar zelfs de ‘geschiedkundige’ feiten kan ik nergens terugvinden. Behalve de heel globale. Dat vind ik wel jammer.
Dit boek zal weer net zo snel in mijn vergetelheid raken als haar andere boeken.

Rode Kelkzwammen

Tijdens een vroege lentewandeling zagen we wat achteloos weggegooide schillen liggen met een felrode kleur. Zo dachten we.

Maar bij nadere inspectie bleken het paddenstoelen te zijn.
Een soort die we nog nooit hadden gezien, net zoals ooit die zwammen in Drenthe. In deze tijd, begin maart, verwachten we ook geen paddenstoelen. 

Via het wereldwijdeweb ontdekte ik dat het Rode Kelkzwammen waren die vroeger heel zeldzaam waren maar in deze tijd steeds vaker voorkomen.
Het was gewoon een plezier aan je ogen om in die, nog betrekkelijk kleurloze natuur zoiets te ontdekken.

Tsaar Poetin

De Corona is totaal verdrongen door de oorlog in de Oekraïne. Keek ik al een tijd geen praatprogramma’s meer vanwege alle coronadeskundigen; nu krijg ik alweer genoeg van alle geweldsdeskundigen.
Mogelijk is wat ik nu ga schrijven al door twintig van die gasten opgelepeld maar de laatste dagen zit ik mij steeds af te vragen waarom de tsaar van Rusland Oekraïne binnengevallen is.
De waarom vraag is de mooiste die er is; kleine kinderen weten dat al.
Is Poetin echt binnengevallen omdat hij weer een groot Rusland wil zoals in vroegere glorierijke dagen? Terwijl hij weet dat in deze tijd, waarin de mensen veel mondiger en beter geïnformeerd zijn dan vroeger elke, zichzelf belangrijk verklaarde mierenhoop streeft naar onafhankelijkheid?
Voelde Poetin zich bedreigd door het westen?
Is ie uit op de grondstoffen van Oekraïne?  Op een groter gebied rond een open zee?

Mensen hebben de neiging om zich met de slachtoffers te identificeren, zie alle – terechte - hulp aan de vluchtelingen. Daar zitten ook weer haken en ogen aan want moslims zitten we weer niet op te wachten met alle mogelijk denkbare hulp. Waarom nu wel? Is dat een ressentiment uit de vorige eeuw?
Is alles echt zo duidelijk als het lijkt?
Waarom staat daar die – naar men zegt – zestig km lange Russische colonne als een gemakkelijk doelwit die niet wordt aangevallen door de Oekraïners?
Wat zit daar werkelijk in die vrachtwagens?

Waarom wordt er gelogen over de zogenaamde doden op dat Slangeneiland? Oorlogsretoriek op social media en het bespelen van de massa, daar is Zelensky goed in en ziet beter dan Poetin het belang daarvan in.
Echt gevaarlijk wordt het wanneer er voor Poetin geen (diplomatieke) weg meer terug is zonder gezichtsverlies. 

Wat krijg ik te zien en te horen, wat speelt er werkelijk en waarom.
Ach, wat ik als politieke en militaire leek kan bedenken dat kunnen de hoge heren die er mee te maken hebben vast ook wel.

05-03
Gisteravond bij Op1 zat Beatrice de Graaf. Zij sprak precies over datgene wat naar mijn gevoel steeds ontbrak in alle discussies. 
Wat drijft Poetin nu echt. Niet dat we in zijn hart kunnen kijken maar Beatrice noemde toch een aantal zaken die Poetin in de loop der jaren heeft uitgesproken en er naar mijn mening ook zeer toe doen.
O.a. zijn verhouding met de Oosters Orthodoxe kerk, hoe hij zichzelf ziet en zijn idealen. 
Interessante informatie maar wat niet wegneemt dat hij heel fout bezig is.

 

De Grote Poort van Kiev

Een muziekstuk van Modest Moessorgski uit zijn Schilderijententoonstelling. Deze muziek schreef hij naar aanleiding van de schilderijen van Viktor Hartmann.

Met ons orkest hebben we ook wel eens delen gespeeld: het Baba Yaga en de grote poort van Kiev.
Een machtig stuk met koraalachtige delen als einde van de tentoonstelling. Het doet mij soms ook denken aan Ouverture 1812 van Tsjaikovski. Daarom hou ik van die Russische componisten. Je hoort er het rijk historische verleden in terug.
Drie maal raden hoe ik daar nu op kom.

Het Russische leger heeft die ‘Grote Poort’ in een snel tempo bereikt. Het val mij tegen van Poetin dat hij heeft doorgezet. En de retoriek die hij gebruikt…..hij is door mijn mand gevallen.
Ik had stiekem toch wel respect voor hem. Grote leiders op deze wereld liegen en bedriegen allemaal wanneer het hen zo uitkomt en hij moet een groot land leiden, maar dit had ik niet verwacht.
Om in deze tijd, wanneer elk land er op uit is om onafhankelijk te worden, te proberen om het grote Russische rijk zoals het vroeger was weer vorm te geven is een utopie. Had Poetin mij eerst maar om raad gevraagd dan zou ik hem dat gezegd hebben.
Misschien had Angela Merkel nog iets kunnen betekenen.

Al die demonstraties helpen ook geen fluit maar geeft mensen een idee dat ze iets doen. Daar houden we van. Of al die sancties enig effect zullen hebben is ook nog de vraag. Het bevriezen van de tegoeden van de ‘tsaar’ lijkt mij ook een lachertje. Die heeft hij allang veilig gesteld. Zulke oorlogszuchtige stappen bedenk je niet in een dronken bui. Hij is er al jaren mee bezig geweest. Gesprekken met Erdogan en Xi Jinping enzo.

Rutger Bregman is ook geen profeet gebleken door te stellen dat een conventionele oorlog er niet meer zou komen omdat dat te duur zouden zijn.
En Nederland is er trots op dat ze Stinger luchtdoelrakketten hebben gestuurd naar Oekraïne. Het wordt breed uitgemeten in het NOS journaal. Nog even en Poetin staat op de Dam.
Of hij schiet een raketje af richting Pernis.
Eéntje is genoeg want de bommen liggen er al.
Nu stop ik met politiek geleuter want ik weet in deze tijd niet meer wat er nu waar is en wat niet met al dat fake nieuws. Niets en niemand is meer te betrouwbaar.

Verdrietig is het allemaal wel. Hoeveel mensenlevens gaat dit weer kosten? Zelfs de muziek heeft er onder te lijden. Valery Gergiev is niet meer welkom wanneer hij geen afstand neemt van het handelen van zijn grote vriend.

We wachten het af en bidden voor alle nabestaanden van de slachtoffers.

He’s got ev’rybody in His hands.
He’s got the whole World in His hands.

Sneeuwklokjes

 

Brother, joy to you!
I've brought some snowdrops; only just a few,
But quite enough to prove the world awake,
Cheerful and hopeful in the frosty dew
And for the pale sun's sake.

 

Christina Rossetti
(1830 – 1894)

Geestelijk Lied

Ik geloof niet in U, Heer, maar ik heb het
zo nodig in U te geloven dat ik vaak met U praat
en U om iets smeek alsof U bestond.

Ik heb het zo nodig Heer, dat U bestaat
dat ik in U begin te geloven – en geloof
in U te geloven terwijl ik in niemand geloof.

Maar achteraf word ik wakker of denk wakker te worden
en dan schaam ik me voor mijn zwakheid en ik
verfoei U. Ik spreek tegen U die niemand bent.
Ik spreek kwaad van U alsof U iemand was.

Wanneer ben ik wakker, Heer, en wanneer slaap ik ?
Wanneer ben ik het wakkerst, wanneer slaap ik het meest?
Is niet alles een droom, droom ik niet wakker of slapend het leven?
Word ik ooit wakker uit deze dubbele slaap
en leid ik dan, ver van hier, het echte leven,
waar slaap en slapeloosheid maar leugens zijn?

Ik geloof niet in U Heer, maar als U er bent, kan ik
U het beste van mij enkel geven door te zeggen
dat ik niet in U geloof. Wat een vreemde, harde vorm van liefde!
De pijn niet te kunnen zeggen: ik geloof.

Ik geloof niet in U Heer, maar als U er bent, leid me
eens vooral uit deze waan; laat mij goed
Uw gezicht zien!

Neemt U mij mijn nietige liefde
niet kwalijk. Maak dat heel mijn wezen zonder einde
en zonder woorden tot U kan zeggen: U bent. 

Josep Palau I Fabre 
(1917 – 2008)

Vanwege de week van de poëzie die vandaag is begonnen.
Dit prachtige gedicht kun je ook kort samenvatten met de woorden uit de Bijbel die Jaïrus uitsprak: ‘Ik geloof Heer, kom mijn ongeloof te hulp’. (Markus 9: 24)
Het dilematische besef van elke gelovige, denk ik. En dan dat mooie einde: U bent.