Hemel en hel

Geschreven door de IJslander Jón Kalman Stefánsson in 2007.
Het werd in het Nederlands vertaald in 2010. Ik las de derde druk uit 2013.

Ik kan me niet herinneren dat ik ooit moe ben geworden van een boek. Deze keer werd ik het.
Er staan zoveel mooie zinnen in dat het eigenlijk teveel is. Net zoals je je woonkamer of tuin volzet met eyecatchers. Hondsmoe word je daarvan. In een tuin heb je nietszeggend groen nodig om de blikvangers tot hun recht te laten komen. Zo moet dat denk ik ook in een boek.
Desalniettemin is het een mooi boek dat helaas op ongeveer twee derde inkakt. Je zou kunnen zeggen dat je vanuit de hemel in de hel belandt maar dat is vast niet de bedoeling. Door dat laatste deel moest ik me echt heen slepen.
Ik begrijp daar ook de bedoeling niet van. Is het een opmaat voor volgende boeken? (ja dus) Of gewoon een verkeerd ingeschatte spanningsboog?

Alle mensen in het boek hebben een naam behalve de hoofdpersoon: De Jongen.
Deze jongen maakt mee hoe zijn beste vriend, Bardur indirect overlijdt aan een boek. De Jongen neemt het als taak op zich om dat boek (Paradise Lost van Milton) terug te brengen bij de rechtmatige eigenaar. Daar verzandt het verhaal, naar mijn mening, in teveel bij-verhalen. De Jongen verliest in zijn vriend het Paradijs waar ze beiden met hun gevoel voor proza en poëzie in leefden, maar dat hij in een hel belandt kan ik ook weer niet zeggen.
Het verhaal speelt zich af rond 1885 want Emile Zola heeft net een roman gepubliceerd. (P 24)
De (atmos)sfeer uit het IJslandse van de eind negentiende eeuw is een sfeer van hard werken, ijzige kou, nattigheid en een rauwe natuur. Die drong zelfs tot mijn botten door. Heel knap gedaan.

Dan toch maar even een paar van die prachtige diepzinnige zinnen:
‘Ons bestaan is een niet-aflatende zoektocht naar oplossingen, want wie soelaas, geluk zoekt probeert al het slechte verre te houden. Sommigen begeven zich op een lange, moeilijke zoektocht en vinden het misschien nooit, behalve een doel, bevrijding of troost in de zoektocht zelf en wij, de anderen, bewonderen hun doorzettingsvermogen, maar we hebben zelf genoeg problemen met puur overleven en nemen dan liever Chinees levenselixer in plaats van te zoeken, maar we vragen constant wat de kortste weg naar geluk is en we vinden het antwoord in God, de wetenschap, brandewijn, Chinees levenselixer.’

‘Wie sterft verandert ogenblikkelijk in een verleden. Het doet er niet toe hoe belangrijk een mens was, hoeveel goedheid en wilskracht hij bezat en hoe ondenkbaar het leven zonder hem is: de dood zegt tik ik heb je, het leven verdwijnt in een fractie van een seconde en de mens verandert in een verleden. Alles wat met hem is verbonden wordt herinnering die je poogt niet te vergeten, want vergeten is verraad. Vergeten hoe hij koffie dronk, Vergeten hoe hij lachte. Hoe hij opkeek. En toch vergeet je. Het leven eist dat. Je vergeet onverbiddelijk en dat kan zo’n pijn doen dat je hart steekt.’

En dan ook nog mooie passages over ‘woorden’ en het (on)belang daarvan, maar dat leest een ieder maar zelf.

Inzicht

Eens….heel lang geleden, ben ik tot de conclusie gekomen dat het ultieme doel dat God met ons leven heeft is om tot inzicht te komen en te leren wat Liefde is.
Dat staat allemaal in een eerder blogje .
Vorige week werd ik, terwijl we nota bene met het boek Prediker bezig waren geconfronteerd met verzen uit de Colossenzen brief.
Tot mijn stomme verbazing staat het daar gewoon zwart op wit!
Altijd overheen gelezen.
Naardense vertaling:
'opdat hun harten bemoedigd worden en zij in liefde samengevoegd blijven
en komen tot alle rijkdom van het volledige inzicht, tot kennis van het geheimenis van God,Christus, in wie alle schatten van de wijsheid en kennis verborgen zijn.'

Tot alle rijkdom van het volledige inzicht, tot kennis van het geheim van God, Christus
Dat is niet mis. Ook nog heel inspirerend om voor te leven. Voor mij dan.
Heeft de schrijver van deze brief het van de Griekse wijsgeren (Aristoteles in het andere blogje) overgenomen of was het in die tijd een algemeen denken?
Dan zijn we er wel ver vanaf geraakt.
Zelf ben ik grootgebracht met de abstracte kreet dat ons doel is om tot eer van God te leven. Wat dat dan precies inhield is mij nooit zo duidelijk geworden en is het nog steeds niet.
Tot inzicht komen en wijsheid verkrijgen is voor mij veel concreter. Misschien komt het allemaal wel op hetzelfde neer, Christus kennen, in wie alle wijsheid en kennis verborgen zijn maar deze woordkeus is directer en land bij mij een stuk beter.
Het wonderlijke is dat de concordantie van de Statenvertaling het woord ‘inzicht’ helemaal niet kent, meestal is het vertaald met ‘verstand’ maar wanneer je het intikt in de concordantie van de HSV .......dan gaat er een wereld open!
'Geef mij inzicht, dan zal ik Uw wet in acht nemen'.........Prachtig toch? Dat gaat naar mijn gevoel dieper dan alleen verstand. Er zijn zoveel mensen met verstand; IQ. Inzicht heeft te maken met IQ en EQ.

Zo vraag ik mij af of Eva daar ook al naar verlangde; dat inzicht.
Dat zij daarom naar die verboden vrucht reikte. Toch werden Adam en Eva gestraft terwijl God het kennelijk wél wil dat wij allen tot inzicht komen.
Greep ze te snel vooruit door tegen het gebod in te gaan? Maar wat is de dimensie ‘tijd’ voor Iemand als God, die daar buiten staat?
Is het theologisch verantwoord om de nadruk meer te leggen op de vormende (‘straffende’) hand van God in plaats van op de overtreding zelf en het geheel meer te zien in kosmische, evolutionaire leerprocessen die uiterst langzaam gaan?

Voorlopig valt er weer genoeg te denken.

Liekens, Spong, Staaij

Alfabetische volgorde.

Met kromme tenen heb ik gisteravond weer naar Pauw en Witteman gekeken. Maar langzamerhand ontspanden ze weer: van der Staaij for president!!
Wat eraan vooraf ging: de datingsite Second Love heef een reclame waarin gehuwde mensen worden opgeroepen om buiten je huwelijk te daten. Dat is in tegenspraak met morele correctheid (geen wettelijke correctheid!)vinden de SGP-jongeren en hebben daarom een klacht ingediend bij de Reclamecode commissie (niet de rechter), die vervolgens is afgewezen.
De SGPartij kwam vervolgens met een, in mijn ogen, ludieke actie: dan moet er bij die reclame een disclaimer/waarschuwing komen net als bij tabak en drank. Iets van: ‘Let op, vreemdgaan dupeert kinderen’.

Het programmaleiding van Pauw en Witteman vond toen dat Kees van de Staaij wel eens in debat zou kunnen gaan met seksuologe Goedele Liekens en advocaat Spong om zijn disclaimer te verdedigen.
Spong was nodig omdat mw. Liekens halverwege verzandde in gebabbel over kaartspelletjes. (wat je toch niet echt verwacht van die bijdehandte tante) Eerst beweert ze dat ze niets heeft met onderzoeken; later beweert ze dat er geen onderzoeken bestaan die uitwijzen dat kinderen getraumatiseerd worden door vreemdgaan van de ouders.
Maar wat ging Spong ook voor gaas.
Hij kwam er niet uit toen van de Staaij aankaartte dat ‘trouw’ zijn aan elkaar toch nog steeds in het Burgerlijk wetboek stond. Spong kwam niet verder dan: waar bemoeit u zich mee als overheid,recht op privacy bla, bla.......
Zo raakten die morele en wettelijke correctheid weer eens door elkaar.

Een walgelijke steek onder de gordel en ad hominem van Spong aan het adres van van der Staaij was wel: “nu weet ik wel dat uw partij een reputatie heeft in het schenden van mensenrechten”
Op de opmerking van van der Staaij dat Spong nog niet positiefs had gezegd over ‘trouw’ antwoordde hij: “nee, waarom zou ik”.
Klaar ben je met zulke mensen in de samenleving.

Wat debatteren betreft kunnen Liekens en Spong nog heel veel leren van van der Staaij. Kees bleef heel kalm en strak bij het onderwerp terwijl de beide anderen teveel niet relevante zijwegen insloegen.
Overduidelijk een gebrek aan goede argumenten.
Om het verder dan nog maar niet te hebben over de badinerende grimassen van Liekens en Spong.
Lichaamstaal is ook altijd een boeiende aangelegenheid.
En je merkt dat mensen bomvol vooroordelen/religiestress zitten over de SGP- clan; oftewel het gelovige deel der natie.

Ik heb het idee dat de SGP er na deze uitzending weer een flink aantal stemmen bij krijgt. Ik ga het ook overwegen. En ik denk ook dat Kees niet meer wordt uitgenodigd bij P&W. Stel je voor dat de SGP een grote partij gaat worden......*grinnik*

Terug te kijken op
uitzending gemist
op 1.56 en 35.35

Kleinzoon

Ik moet het even over mijn kleinzoon hebben.

Hij is nu bijna negen maanden en dol op muziek. Maar ja, welk kind is dat niet?
Eén keer per week ben ik oppas oma en hebben we allebei plezier.
We zitten af en toe samen achter de piano, hij beukend met die kleine knuistjes en dan gieren van de lach.

De afgelopen keer was hij wat verkouden, tanden enzo.......en heb ik het pianoconcert van Grieg opgezet. Hij zag mij rommelen bij de cd-speler en plotseling kwam daar dat tromgeroffel en die (piano)muziek.
Grote ogen, mij aankijken, weer terug naar de cd-speler, lachen en doodstil luisteren. Zijn verrukte oogjes verhuisden om beurten naar de cd-speler en naar mij.
Zo hebben we samen een half uur lang muisstil zitten luisteren.

Zal hij een musicus of een intens genietende luisteraar worden?
Maakt niet uit, we hebben ze allebei nodig.

De Procedure

Geschreven door Harry Mulisch in 1998. Ik las de zesde druk uit 2001 voor de tweede keer.
Ik herinnerde me van die eerste keer eigenlijk alleen het verhaal van het scheppen van de Golem door twee Joodse rabbijnen. Vroeger vrat ik vaak letters om de letters, nu heb ik ‘m met wat meer belangstellig gelezen; ook omdat we dit boek gaan behandelen op een leeskring waarvoor ik me heb ingeschreven.

Van Mulisch heb ik ook Siegfried, Twee vrouwen, Het theater, de brief en de waarheid, en de Ontdekking van de hemel gelezen.
Hoe hij zijn thema’s verzint verbaast mij ieder keer weer. Al begrijp ik van dit boek wel dat hij is geïnspireerd door de ontdekking van het DNA (Watson en Crick)en de vier letters waarmee dit wordt weergegeven. De mens bestaat uit vier letters (ACTG) en ook de Schepper van de mens heeft vier letters, het Tetragammaton.

Deze keer gaat het erom(zoals ik het zie): wie leven weet te scheppen zal daar een prijs voor moeten betalen.
Boven het hele boek hangt de uiterste nihilistische consequentie van Nietzsches uitspraak: God is dood.
Wij hebben de Schepper van leven vermoord of zullen het doen.

Het boek bestaat uit aktes en stukken (een proces/procedure) Akte A: het spreken; Akte B: de zegsman en Akte C: het gesprek.
In de eerste Akte wordt door twee rabbijnen in de zestiende eeuw te Praag een poging gedaan om door het spreken (scheppen door het woord) met behulp van het Kabbalistische werk; de Sefer Yetsirah leven te verwekken; een Golem. Dat blijkt een visioen te zijn van de wetenschapper in Akte B.
In Akte B schrijft een wetenschapper Victor Werker en ook schepper van leven (de eobiont) zijn ervaringen en bevindingen aan zijn dochter Aurora die een intra uterine dood is gestorven. Zijn werk uit het laboratorium is meer levensvatbaar.
In Akte C raakt Victor in gesprek met zichzelf en anderen om tot inzicht te komen en dat komt hij, alles valt als een Gordiaanse knoop uiteen maar………

Er zit nog veel meer in verborgen zoals de naam Victor. Dat is één van de namen van Harry zelf. Hij is ook schepper. (Dat het slechts kunst was, was verborgen door kunst. Ovidius) Van veel dingen heb ik wel het gevoel dat er meer achter zit maar ik kan niet alles duiden. Wie weet komt dat nog tijdens het bespreken.

Een paar mooie citaten en een impliciete tip voor kunstenaars wanneer Viktor zijn moeder beschrijft: “Zij heeft talent en zij is productief, maar echt creatief is zij niet, zij schept geen eigen wereld; haar talent kan zij alleen gebruiken om de bestaande wereld te verdubbelen.”
Mulisch laat Victor Werker, wanneer ie in Amerika is, zeggen:
“Als ik stedenbouwkundige was, zou ik nooit een rechte straat tekenen, want alleen een bocht omarmt je als een moeder. In de middeleeuwen hebben ze dat beter begrepen. Maar in een Amerikaanse stad kijk je op elk kruispunt in vier windrichtingen de stad uit. Of andersom gezegd: op elk kruispunt razen de onmetelijke afmetingen van dit continent op je af.”
En:
“Het is toch niet mijn verdienste, dat ik op dingen kom waar een ander niet op komt! Mijn verdienste is hoogstens dat ik niet te beroerd ben de tijd en de moeite te nemen om ze uit te werken, - en eigenlijk zelfs dat niet, want vermoedelijk is dat een erfenis van mijn vaders militaire discipline, die het ook weer van iemand anders had. Ik ben geneigd te zeggen, dat niemand zich ooit ergens op mag beroemen, - maar dan kom ik in moeilijkheden: in dat geval hoeft ook niemand zichzelf ooit iets te verwijten. Misschien mogen alleen anderen iemand roemen of prijzen, dan wel verwijten of straffen.”

Mooi vind ik het altijd wanneer mensen op ideeën komen die anderen daarvoor al bedacht hadden en uit dat oeroude Boek komen:
Laat u een vreemde prijzen, en niet uw mond; een onbekende, en niet uw lippen.
Spreuken 27:2
Of zoals mijn moeder placht te zeggen: ‘eigen prijzen doen geen wijzen.’

Science is organized knowledge. Wisdom is organized life.

Immanuel Kant
Duits filosoof (1724 - 1804)

Peace

Vorige week las ik het al op verschillende sites; nu las ik het in het ND: een reformatorische scholengemeenschap in Kampen heeft drieduizend zelfgecreëerde schoolagenda’s vernietigd omdat er ergens een foto stond met een jongetje dat een T-shirt droeg met het peace teken.
Verontrustte ouders informeerden de schoolleiding over dit ‘occulte’ teken, want tijdens keizer Nero stond dit teken voor vervolging en marteling van christenen.
Inmiddels zijn de agenda´s vernietigt.

Ik heb er wel moeite mee: hoever moet je gaan? Wanneer ik een mooie mestkever aan een ketting om mijn hals draag kan mij de betekenis die de Egyptenaren er vroeger aan gaven toch niet schelen?
Wanneer ik mijn saffiertjes draag geloof ik echt niet dat het mijn vermoeidheid verdrijft en mijn zenuwen versterkt.

Welke betekenis geef je er zélf aan is volgens mij de cruciale vraag.
Wanneer het peace teken je herinnert aan Nero die christenen vervolgt zou je kunnen overwegen om het niet te gebruiken maar wanneer het je herinnert als vredesteken van de ‘ban de bom’ tijd: wat is daar mis mee?
Bommen zijn niet fijn.
Wanneer een kerstboom mij herinnert aan domme heidenen die een boom vereren ( Jer 10 ) en ook nog eens een vreselijke sta-in-de-weg is: waarom zou ik zo’n ding dan in huis halen? Begrijp mij goed, het kan geen kwaad en ik zal er niemand om veroordelen want het is een dood ding. Het wordt pas twijfelachtig wanneer je er betekenissen aan wenst te geven en leg je eigen gevoel en regels niet aan iemand anders op!

Ik begrijp het allemaal wel. Ik heb ook een tijd gehad, zeker na het lezen van ‘het domein van de slang’ van W.J. Ouweneel, dat ik ook achter elke boom een demon zag staan die me wel eens zou kunnen ‘besmetten’.
(Er bestaat ook een boeiende, aangrijpende film hierover met Denzel Washington. Even opzoeken..........gevonden: Fallen uit 1998)
De fout was dat ik meer waarde ging hechten aan al die ‘occulte’ zaken dan aan mijn relatie met God. Nu ben ik er veel meer van overtuigd dat ik bij Hem in veilige Handen ben.
Het leeft een stuk relaxter moet ik zeggen.

Genoeg hierover. De agenda’s zijn vernietigt maar wat zouden ze toch met dat jongetje hebben gedaan?