Tenet

Een film van Christopher Nolan uit 2020 en dan weet je meteen dat het interessant gaat worden.
Nolan speelt met de dimensie tijd in zijn films. Interstellar, Memento en Inception zijn voorbeelden

In deze film moet iemand, een protagonist, een rol van John David Washington, (jawel, zoon van Denzel) voorkomen dat de wereld vergaat maar dat gaat allemaal niet zomaar.  Hij vecht tegen een antagonist uit de toekomst die weet wat er gaat gebeuren.

In de eerste helft gaat het wel tamelijk lineair en komt hij af en toe wel zaken tegen die omgekeerd lijken te verlopen maar in de tweede helft worden de effecten van de tijd gecompliceerder.

 

Kogels die terug in de geweren floepen, mensen en auto’s die achteruit bewegen en explosies die verzwolgen worden.
De basis hiervan is de omkering van de entropie met behulp van kernenergie. Het betekent ook dat je niet kun ademhalen maar een zuurstofmasker nodig hebt en dat je, wanneer je jezelf tegen komt en aanraakt, je verdwijnt. Materie en antimaterie gedoe.

Op een gegeven moment vocht de protagonist met zichzelf. De ene droeg wel een  speciaal pak zodat er geen ongelukken konden gebeuren met hemzelf. Hoe fantastisch wil je het hebben.

Het was dus de bedoeling van de toekomstgangers om de wereld te verwoesten met de huidige bewoners, die er toch een zooi van maken zodat zij verder rustig konden voortleven.

De grootvader paradox; als je terug in de tijd kunt gaan en je je grootvader doodt, wordt je dan zelf nog wel geboren? Nee,  bovendien: je kunt dan ook niet terug in de tijd reizen óm hem te vermoorden.

Het woord Tenet is een wachtwoord van een speciale eenheid maar dat had nog wel wat beter uitgediept kunnen worden. En een emotionele toevoeging aan de film door middel van de liefde van een moeder tot haar zoon komt ook niet echt uit de verf.
Ik moet ‘m nog eens bekijken want het is best ingewikkeld.

 

Even a nuclear weapon could only effect our future. An inverted weapon can effect our past also.

He can communicate with the future? The question is, can the future speak back?

 

 

  

Tijdelijke mijmeringen

Weer eens mijmerend tijdens deze dagen van een overgang tussen jaren vroeg ik mij af wat tijd nu eigenlijk is.
Voor ons een middel om in te delen, te rekenen, te herinneren en te plannen.
Daarvoor hebben we de tijd strak ingedeeld in seconden, minuten, uren, dagen maanden en jaren. Alles mooi genummerd. Een strak schema, gebaseerd op de omwenteling van de aarde om haar as en om de zon. Een schema waar iedereen zich aan houdt. Een soort vierde dimensie.
Lineair ook; we denken in oorzaken en gevolgen. Ondanks een soms onverklaarbaar Deja Vu is het een lange, doorgaande lijn.
Verder kan tijd ook nogal subjectief zijn. Leuke dingen lijken snel te gaan, vervelende dingen langzaam.
Met het ouder worden lijkt de tijd steeds sneller te verlopen zo heb ik gehoord van tachtig- en negentig plussers ondanks het vegeteren achter de geraniums. Dat is volgens mij veel minder erg dan het lijkt. Je kunt dan tenminste ongestoord nadenken zonder aan allerlei verwachtingen en verplichtingen te moeten voldoen.

Op zonnige dagen heb ik geleerd om op de zonnestand te leven. Ik weet met één blik in mijn tuin hoe laat het ongeveer is. Om half vier s ’middags verlaten de zonnestralen mijn zuidelijke muur en om vijf uur vallen ze van mijn terras af en is het tijd om aan eten te gaan denken. Slimmerds kunnen nu waarschijnlijk berekenen hoe groot mijn terras is.

God woont buiten de tijd zo staat er in Jes 57:15 het eerste gedeelte: .. de Hoge en Verhevene die in de eeuwigheid woont…….

Eeuwigheid: de afwezigheid van tijd.
Tijdloos.
Niks gezeur over aionen.
Vroeger zei men wanneer iemand was overleden: hij/zij is uit de tijd.
Een heel juiste uitdrukking die helaas verloren lijkt te gaan.
In een bepaalde ‘volheid van de tijd’ heeft God Zijn Zoon naar de aarde gestuurd; in de tijd. (Gal 4: 4 en 5) om ons te verlossen zodat wij veilig uit de tijd kunnen gaan.
Eigenlijk heel fascinerend.

Kennelijk vinden meer mensen het fenomeen tijd interessant want er zijn heel veel films - o.a. ‘Contakt’, ‘Inception’, ‘Interstellar’ - die met dit fenomeen spelen en het proberen te doorgronden.
Al eerder was er: ‘Back to the Future’.
Zelf zou ik, wanneer dat mogelijk zou blijken eens even terug willen naar de tijd van de bestorming van de Bastille in 1789. Het begin van de Franse revolutie. Naar mijn gevoel is dat één van de keerpunten in de geschiedenis.
Filosofen hebben hetzelfde gedaan; nagedacht over tijd. Heidegger schiet mij te binnen met zijn boek ‘Sein und Zeit’ en Marcel Proust met ‘Op zoek naar verloren tijd’ maar andere groten onder de filosofen hebben dat ongetwijfeld ook gedaan.
Ik moet dat allemaal eens lezen.

O dear, ik kom tijd tekort.

Gravity

Wat films betreft blijf ik nog even in de ruimte......best mooi daar. Weer een film met prachtige ruimtelijke beelden. Je zou er agorafobie van krijgen.
Dit is een Amerikaanse sience fiction film uit 2013. Hoofdrollen voor Sandra Bullock ( Ryan Stone) en Georg Clooney (Matt Kowalsky). De regie was van Alfonso Cuarón.
Buiten nogal wat andere prijzen won deze film zeven Oscars.



De onervaren Ryan en ervaren Matt hebben een klus te klaren in de ruimte maar die loopt uit op een drama. Ik wil natuurlijk niet teveel vertellen.
Door rondvliegend ruimtepuin raken ze los van hun ruimtestation. Tsja....wat te doen wanneer je daar zo rondzweeft en je het peil van je zuurstof steeds verder ziet dalen.
De kracht van de film vond ik wel de logische traagheid. In de ruimte zit je zonder zwaartekracht en dat maakt dat alles in slow motion gaat. Op zulke momenten zat ik op het puntje van mijn stoel en had ik de film het liefst versneld willen afdraaien. Dan ben ik weer blij dat we hier mèt zwaartekracht leven. Het zou toch verdraaid lastig worden zonder.
Ook de minimale hoeveelheid O2 in de tank van dr. Ryan zorgde ervoor dat ik regelmatig mijn adem zat in te houden en zelf bijna stikte. *grinnik*
Dat heb ik ook vaak met ‘onder-zee-films’.
Op een gegeven moment werd dat voor mij wel een beetje ongeloofwaardig. Naar mijn logica was de O2 in haar tank eerder op dan in de werkelijkheid van de film.

Het is handig om de onervarenheid van Ryan in het oog te houden, ik kreeg het tenminste op mijn zenuwen van haar geklungel.
Mooi waren de tranen van haar gezicht die niet vallen maar zweven en ontroerend het moment dat ze een foetushouding lijkt aan te nemen. Back to Basic.
Tegelijkertijd zat ik te bedenken of het psychologisch mogelijk was geweest om de rollen om te draaien. Matt, de onzekere en Ryan, de opofferende en degene die alles kalmpjes onder controle lijkt te hebben.
Het zou waarschijnlijk meer van de spelers hebben gevergd om het geloofwaardig te laten lijken omdat we allemaal toch vast zitten in rolpatronen maar ja, de producent, de regisseur, de scenarioschrijver......allemaal mannen.

Ik heb nog zitten googelen op betekenissen van namen maar wat deze film betreft is ‘what you see is what you get’ en daardoor blijft Interstellar bij mij meer favoriet.

Interstellar

Een wat filosofische getinte science fiction film uit 2014, van Christopher Nolan.
Zoon Cathy heeft van zijn broers en zus ooit een beamer gekregen en dan is zo’n film wel heel mooi om te kijken, zo relaxed in je eigen huiskamer. In een bioscoop staat voor mij het geluid altijd te hard. Krijg ik pijn in mijn oren.




Hoofdrollen voor Matthew McConaughey, Anne Hathaway, Jessica Chastain, Bill Irwin, Ellen Burstyn en Michael Caine en Matt Damon. Een aardige cast.
De aarde raakt uitgeput aan voedselbronnen door stof en schimmels, zo begint het eerste half uur ongeveer. We zien het gezin van Cooper: grootvader, Cooper, zoon en dochter. Moeder is overleden. Zij proberen er nog iets van te maken maar de wereld waarin ze leven is erg veranderd.
Cooper is slim en heeft een slimme dochter: Murphy. Die naam refereert aan ‘Murphy’s Law’.
Young Murph: Dad, why did you and mom name me after something that's bad?
Cooper: Well, we didn't.
Young Murph: Murphy's law?
Cooper: Murphy's law doesn't mean that something bad will happen. It means that whatever can happen, will happen.

Toevallig......nee, niets is toevallig...... belanden Cooper en Murphy bij de NASA die bezig is met een geheim project. Zij zoeken een andere, voor de mens leefbare planeet. Een aantal astronauten zijn al op pad gestuurd en van een enkele komen veelbelovende data terug naar de aarde.
De dimensie ‘tijd’ speelt weer een belangrijke rol, net als de relativiteitstheorie, kwantummechanica en de zwaartekracht. Veel is gebaseerd op het werk van de natuurkundige Kip Thorne.
Af en toe gaat dat wel boven mijn pet. Maar daarover niet getreurd.
Op deze site staat e.e.a. uitgelegd.

Dr. Amelia Brand, dochter van de NASA baas is idealistisch en wil heel graag naar een andere wereld en het kwaad achter zich laten. Tsja…… zij heeft nog niet door dat het kwaad in de mens zit en meegedragen wordt. Ze wordt gedreven door de liefde voor één, van de al eerder vertrokken verkenner-astronauten. En haar naam verwijst, volgens mij, naar Amelia Earhart.
Brand: Love is the one thing we're capable of perceiving that transcends time and space.

Cooper gaat met een aantal mensen en een slimme robot Tars, op ruimtereis, natuurlijk niet voor zichzelf maar voor de mensheid (zo zijn Amerikanen tenslotte) en zeer tot ontstemming van zijn dochter. Ze probeert hem met alle middelen die een tienjarige rijk is, tegen te houden. Maar helaas.
Via wormholes/ zwarte gaten (kromming/een brug tussen tijd en ruimte) bereiken ze een andere galaxy waar één uur gelijk staat met zeven jaar op aarde. Dat wordt woekeren met de tijd.

Door middel van de data die ze naar de aarde versturen kan men daar maatregelen treffen maar daar komt Cooper pas achter wanneer hij, als enige die terugkomt en als jong gebleven man van 120 jaar in een ziekenhuis ligt in een ring van Saturnus.
Het Cooper- station.
Nee, niet vernoemd naar hem maar naar zijn dochter Murphy.
Toen zag ik in de beelden heel even overeenkomsten met ‘Inception’.

De mooie ‘kerkorgel-muziek’ in de film is van Hans Zimmerman.

Cooper: I'm here now Murph. I'm here.
Murph: No. A parent shouldn't have to watch their own child die. I have my kids here for me now. You go.
Cooper: Where?
Murph: Brand.
She's... out there. Setting out a Camp. Alone. In a strange Galaxy. Maybe right now she's settling out for the long Nap. By the light of Our new Sun. In Our new Home.


Fascinerende film.

Memento

Een film uit 2000 die op mijn kijkverlanglijstje stond. Nee, daar staan niet alleen boeken op.
Ik had hem al eens opgenomen van de BBC maar om het Engels goed te kunnen volgen valt niet mee. Dan ben ik bang dat ik teveel mis en daardoor de film niet begrijp. Ik heb al problemen bij Nederlandse sprekers. Wat mij betreft ondertitelen ze alles.
En nee.....nooit nasynchroniseren!!
In ieder geval: deze film is ook een product van Christopher Nolan, de regisseur van o.a. ‘Inception’ en ‘Interstellar’ en kwam een paar weken geleden zowaar op Canvas.

Ook in deze film speelt Nolan met de dimensie ‘tijd’ maar weer op een andere manier.
Leonard Shelby, gespeeld door Guy Pearce was verzekeringsagent en er is één cliënt die hem bijblijft: Sammy Jenkins. Deze cliënt leed aan anterograde amnesie.
De film begint met een shot dat Leonard iemand neerschiet en een ‘achterstevoren’ stukje.
Het verhaal wordt vervolgd door stukjes over wat daartoe heeft geleid. Ieder stukje gaat een beetje verder terug en vervolmaken op deze manier het verhaal. Omgekeerd chronologisch dus.
Dat vind ik ook spelen met de tijd.
Leonard lijdt ook aan een vorm van anterograde amnesie; na een bepaalde gebeurtenis in zijn leven kan hij geen nieuwe herinneringen aanmaken.
Om die reden laat hij zeer belangrijke dingen die hij niet wil vergeten op zijn lichaam tatoeëren en neemt hij regelmatig polaroid foto’s die hij voorziet van tekst over feiten die hij zeker weet en niet wil vergeten.
Die bepaalde gebeurtenis is de gewelddadige dood van zijn vrouw waarbij hij ook een klap van de malle molen heeft opgelopen.
De shots worden afgewisseld met zwart-wit shots die wel chronologisch zijn en op een gegeven moment komen deze samen.
Het einde van de film is echter onzeker: heeft Leonard zelf de moord op zijn vrouw begaan en projecteert hij die op Sammy Jenkins? Of is alles gebeurt zoals hij langzamerhand zijn herinneringen wil invullen?
Je moet er wel met het koppie bij blijven want Leonard wordt door iedereen die hem kent gemanipuleerd omdat hij het toch steeds weer vergeet.

‘We all need memories to remind ourselves who we are’
Zou ook een mooie quote zijn bij ‘het grote verlangen’.

Wat ik toch weer grappig vond:
ik moest denken aan het boek van Oliver Sacks : ‘De man die zijn vrouw voor een hoed hield’ uit 1985. Daarin komen allerlei verhalen voor van mensen die iets mankeren aan hun brein en daarin staat het verhaal van Jimmy G. die lijdt aan een soortgelijke vorm van amnesie.
In de film komen twee personen voor met dezelfde initialen. Zou dat toeval zijn? Ik geloof het niet.
Het zijn vast grapjes van Christopher en zijn broer Jonathan Nolan, die het boek schreef.

De Antwoorden op de grote vragen

Geschreven door Stephen Hawking in 2018……althans….het was in wording ten tijde van zijn overlijden in maart 2018.

Oorspronkelijke titel: ‘Brief Answers tot the Big Questions’ en dat dekt de lading beter dan de Nederlandse titel. Want het zijn natuurlijk niet DE antwoorden.
Dit boekje stelt een aantal ‘grote’ vragen en Hawking geeft ZIJN antwoorden, puttend uit zijn persoonlijk archief. Wanneer je hem een beetje hebt gevolgd dan komen verschillende antwoorden je wel bekend voor.
Nu zijn ze nog eens compact en in eenvoudige taal samengevat.

Voorwoord is van Eddie Redmayne; hij speelde Hawking in de film ‘The Theory of Everything' en de inleiding is geschreven door Prof. Kip S. Thorne, een vakgenoot en vriend.

Deze Thorne is ook het brein achter de film ‘Interstellar’.
Het nawoord is van zijn dochter Lucy. Zou ze vernoemd zijn naar…..?
Mijn enige commentaar daarop is dat ik niet geloof dat het half maart nog steeds kerstvakantie is in Cambridge.

Waarom zouden we grote vragen moeten stellen?
Omdat het ons op zoveel punten verder brengt. Door het ruimtetijdperk zijn we anders tegen onszelf gaan aankijken en tegen de kwetsbaarheid van de aarde. Hoe werken dingen en hoe kunnen we – wat vooral nu speelt - duurzaam verder ontwikkelen.
Hoe is alles begonnen? Is er een God? Kunnen we de toekomst voorspellen? Wat zit er in een zwart gat? Zal kunstmatige intelligentie slimmer worden dan wij? Wat is daarin belangrijk?
Hij legt de informatieparadox uit: Informatie die verloren gaat in zwarte gaten ondanks dat volgens de wetten van de kwantummechanica informatie nooit helemaal verloren kan gaan.

Het belangrijkste is dat we ontwikkelingen de baas blijven. ‘Het is verleidelijk het idee van hoog intelligente machines af te doen als sciencefiction, maar dat zou een vergissing zijn en mogelijk de grootste vergissing die we ooit hebben gemaakt.’
Robots moeten ten allen tijde in dienst blijven staan van de mens en niet andersom. Maar daar loert wel een gevaar.
Zelf denk ik ook dat we ons moeten blijven realiseren dat uitvindingen in verkeerde handen kunnen vallen en dat niet iedereen zo empathisch is, richting de mensheid. Er zullen altijd machtswellustelingen blijven. Nou ja, daar zijn genoeg Bondfilms over gemaakt.
‘Onze toekomst is een wedloop tussen de groeiende macht van onze technologie en de wijsheid waarmee we die gebruiken. Laten we er voor zorgen dat de wijsheid wint.’
Een paar dingen snap ik niet: In het allereerste begin van het heelal waren er alleen waterstof en helium. Waar komen al die andere stoffen van het periodiek systeem dan vandaan?
Over ons DNA zegt Hawkings gewoon dat we niet weten waar het vandaan komt.

Over het al dan niet bestaan van God: ‘Ik heb helemaal niets tegen God. Ik wil niet de indruk wekken dat ik met mijn werk het bestaan van god wil bewijzen of ontkrachten. Mijn werk gaat om het vinden van een rationeel kader om het heelal te begrijpen.’
Toch vindt hij de vraag of God bestaat voor de wetenschap wel een geldige vraag en dat snap ik dan weer niet. God is transcendent maar ook immanent. En wanneer Hawking ervan overtuigd is dat er meerdere dimensies zijn – elf maar liefst – wat is er dan moeilijk aan om God in een andere dimensie te bedenken. Voor hem ligt ‘god’ vast in de natuurwetten. Hebben we die allemaal in kaart gebracht dan begrijpen we god. Voor mij is dat veel te beperkt.
Een striptekenaar hoeft zich toch niet te houden aan de wetten die hij een rol laat spelen in zijn strips?
God woont buiten de tijd in de eeuwigheid en dat staat al in dat Boek van 2500 jaar oud. (Jes. 57:15)
Jawel, door mensen geschreven maar wanneer die al zo wijs waren om God buiten de tijd te positioneren dan vraag ik mij af of het toch niet geïnspireerd is door die Grote Geest zelf omdat mensen van toen bij lange na niet wisten wat wij nu weten.
Hawking geeft hieraan een verklaring met behulp van negatieve energie, maar die is weer onderworpen aan natuurwetten.
*Cathy mompelt iets over cirkelredenering en verkeerde premisse.*
Tegelijk vraag ik mij dan af hoe het komt dat Hawking zo denkt. Zou hij niet anders kúnnen denken met zijn, op de rede gerichte brein of wíl hij dat niet?

‘Kijk naar de sterren en niet naar je voeten’.
Ik zou willen zeggen: ‘kijk voorbij de sterren en niet naar je voeten’.
Hou rekening met een Grote Intelligentie die alle dimensies kan doorkruisen.