Dankbaar en aandachtig

Een gesprek tussen Ger Groot en de filosoof Samuel IJsseling ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag.
Joost mag weten hoe ik hier weer aan kwam en waarom ik het las.
Samuel IJsseling (1932) is emeritus-hoogleraar filosofie aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte in Leuven. Hij heeft ook theologie gestudeerd, is gekipt en bebroed in de Rooms Katholieke kerk en is nu polytheist. Al geeft hij zelf aan dat het onlogisch is.
"Wanneer god bepaalt wordt als het hoogste wezen dat er is, het hoogste zijnde dat aan niets en niemand onderworpen is. Kan er slechts één god zijn. En wanneer in de verhalen de vele goden onderworpen lijken te zijn aan iets anders, bijvoorbeeld aan de Noodzaak, dan zijn zij geen echte goden. De enige echte god zou dan de Noodzaak zelf zijn. Logisch kan het polytheïsme inderdaad niet worden gedacht."


Hij maakte een ontwikkeling door van existentialisme naar postmodernisme, van katholicisme naar het heidendom met zijn vele goden. Hij ondervond hoe wijsbegeerte en literatuur steeds dichter bij elkaar kwamen. Logisch eigenlijk wel. Filosofie zonder woorden...... is niets.
Is het hele leven wel iets wanneer er geen woorden zijn? Het Woord brengt leven voort.....’ in den beginne’....
Vanwege zijn leeftijd heeft hij vele filosofen ontmoet zoals Heidegger (is ie op afgestudeerd), Derrida, Ricoeur en Merleau Ponty.
Omdat hij intrad bij de Augustijnen kon hij ongestoord studeren. Misschien moet ik daar ook maar eens over nadenken. Dat intreden. Het lijkt me heerlijk. Niet nadenken over boodschappen, het dagelijkse brood, de was en de strijk, dat komt vanzelf; alleen maar je geest voeden. Het lijkt mij wel wat. Zouden ze nog oma’s aannemen?
In ieder geval, IJsseling promoveerde op Heidegger en is zeer beïnvloed door Derrida waarmee hij bevriend raakte.
“Misschien was hij (Derrida) wel de eerste denker die het feit dat filosofie zich altijd in teksten afspeelt, volkomen serieus nam en tot aan het einde toe doordacht. Met enorme consequenties voor de filosofie”

Wat die consequenties zijn, daar ben ik nog niet achter.
Wat verderop wanneer ter sprake komt dat de filosofie niet alleen theoretisch moet blijven:
“Met de theologie is hetzelfde gebeurd. Terwijl de godsdienst wortelt in de viering, de ritus en de ‘gewijde welsprekendheid’ van de verkondigingsretoriek, heeft ze er een zuivere beschrijving van de goddelijke kosmos van gemaakt. Als of religie zou bestaan in een soort alternatieve wetenschap, die ‘objectief’ laat zien hoe de werkelijkheid in elkaar zit. Geen wonder dat ze dan op den duur met de natuurwetenschap in botsing komt. Vandaar de enorme verwarring in het hedendaagse religiedebat, waar in veel mensen denken dat het met de godsdienst voorbij is zodra bewezen is dat God niet bestaat. [..] Dat is een uitvloeisel van een eeuwenoude vergissing van de theologie zelf. Zodra zij zich naar voren schoof als een absoluut weten, dat beschrijft hoe het er met de goddelijke absoluutheid voorstaat, begon ze haar eigen graf te graven."

Nee, ik begrijp niet alles uit dit boekje, maar heb er de voor mij boeiende dingen uit gepikt. ‘En passant’ is het kwartje van het begrip ‘hermeneutische cirkel' gevallen waar ik tijdens mijn studie de vingers niet achter kon krijgen. Het betekent volgens IJsseling dat de filosofie zich altijd in een cirkelbeweging beweegt: van de wereld naar het denken en weer terug. Hoe simpel kan het zijn.


16-05-15
Lees ik vanmorgen in het ND dat Samuel IJsseling afgelopen donderdag is overleden op
82 jarige leeftijd.

4 mei

..........................
Kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen,
en herhaal ze honderd malen:
alle malen zal ik wenen.

De laatste, meest bekende strofe uit een gedicht van Leo Vroman
Het hele gedicht is hier te vinden.

Voor de tweede keer oma worden gaat me gemakkelijker af dan de eerste keer.
Het is weer een beauty met alles erop en eraan. Deze keer een vrouwelijke variant.
En het gemak waarmee ze in mijn hart kruipt.......

Pepsi

Soms lees ik dingen in de krant (AD 29-04-15) die op mijn lachspieren werken maar tegelijkertijd in mijn ogen zeer ernstig zijn.
Pepsi verwijdert de kunstmatige zoetstof aspartaam uit de cola; de Amerikanen vinden het niet lekker en de verkoop stagneert. Nu worden twee andere(?), gangbare, kunstmatige zoetstoffen toegevoegd.
Aspartaam zou ook kankerverwekkend zijn en dat is gebaseerd op één Italiaans onderzoek. Ratten kregen aspartaam en ontwikkelden tumoren. Later bleek dat de ratten al kanker hadden vóórdat ze aan het onderzoek werden blootgesteld.
Conclusie: het onderzoek deugt niet en alle andere onderzoeken tonen aan dat alle kunstmatige zoetstoffen veilig zijn bij normaal gebruik.

Ja, ja ......
Ik denk dan: wanneer mensen al kankercellen in hun lichaam hebben – en de meeste mensen hebben die - en vervolgens aspartaam eten/drinken..... dan zou het toch wel eens zomaar kunnen zijn dat die kankercellen zich sneller tot tumoren ontwikkelen?
Of ben ik nu gek?

Volgens mijnheer Japo Ouwerkerk van de frisdrankfabrikant mag het natuurlijke suiker uitsterven.
Natuurlijk....dan zijn we lekker aangewezen op chemicaliën. Dat zal gezonder zijn.
Ik hou het nog even bij het plantaardige Stevia. Een bittere nasmaak krijg ik wel van andere dingen.

Uit dezelfde krant: mannen bluffen vaker dan vrouwen. Vooral over kennis en vaardigheden, salaris en werkervaring.
Vertel mij wat.

Nepal

Verschrikkelijke beelden van de aardbeving in het Himalayagebied en uit Kathmandu. Vorig jaar om deze tijd waren wij o.a. in Pokhara en Kathmandu en genoten van al het moois.
En nu zoveel doden, de verwachtingen zijn dat het aantal zal oplopen tot tienduizend. Tijdens het tandenpoetsen stond ik mij te bedenken: stel je voor dat alles om mij heen nu begint te bewegen en kraken; ik zou geen kant op kunnen en bedolven raken onder puin. Zo verging het velen in Kathmandu.

Tijdens een trekking – een trendy naam voor een lange wandeling - in de omgeving van Pokhara zag ik dat veel huisjes niet zoveel voorstellen. Dat hele dorpen weggevaagd zijn, daar kan ik mij een heel klein beetje iets van voorstellen en ook dat de mensen die het daar hebben overleefd nu in de kou zitten.





Om de Swayambunath Stupa heen is er van alles verwoest als ik zo de beelden bekijk.

Gedeeltes van het Durbar Square zijn verwoest. De Vatsala Durga tempel ligt in puin.
Wanneer ik die achterlijke gekken van IS de cultuurschatten kapot zie slaan, spring ik haast uit mijn vel van woede en machteloosheid over zoveel stompzinnigheid. (Dat deden de Rooms Katholieken bij ons natuurlijk in 1566.) Maar van zo’n natuurramp word ik alleen maar heel verdrietig.
Behalve datgene wat nu in puin ligt: hoeveel zal er nog afgebroken moeten worden omdat het niet meer veilig is?

Vreemd en bizar

Lastige Bijbelverhalen.
Geschreven door Piet Schelling ( emeritus predikant uit de PKN) en vorige week verschenen.
Heet van de naald van het Boekencentrum.
Schelling neemt een paar lastige Bijbelverhalen onder de loep. Verhalen die de wenkbrauwen doen fronsen of erger: ergernis opwekken. Wie kent ze niet?
De Nefillim uit Genesis 6, het offer van Abraham, de vrouw van Lot die in een zoutpilaar verandert en nog meer. Totaal bespreekt hij twaalf verhalen die door andere mensen zijn aangedragen.
Vooraf geeft hij vijf vuistregels voor precies en onderscheidend lezen.
Hij geeft een interpretatie bij de twaalf geschiedenissen en een ‘toepassing’ oftewel wat kunnen wij er in deze tijd van leren.
Ook Schelling gelooft in de betekenis van getallen, de
gematria en verduidelijkt daarmee het één en ander. Daar hou ik wel van. Zijn twaalf verhalen vormen vast ook een bepaalde compleetheid.

Een voorbeeld: het verhaal van Elisa met de beren die twee en veertig kinderen doodden. (2 Kon 2: 23 -25) Ik vind dat ook een vreselijk verhaal en met geen enkel argument goed te praten.
Maar achter de beelden zitten betekenissen. Om er een paar te noemen: De betekenis van die twee en veertig is: 6x7, geen 7x7.
7 is het getal van de volheid, bij 6x7 is er nog een restant, niet alles is verloren. Niet alle kinderen vinden de dood, als dit verhaal al echt gebeurd is. Kinderen zijn de hoop voor de toekomst.
Wij, in onze tijd hebben de impact van het hebben of juist niet hebben van kinderen een beetje verloren, althans in vergelijking met de dagen van toen.
Het 'opgaan' of het 'afdalen' naar heeft een betekenis.

Een leerzaam boekje om vooral goed te leren lezen in de Bijbel en uit te vinden wat de bedoeling is achter de verhalen; te zoeken naar de betekenissen.
Nog één dan omdat het verhaal in mijn hoofd bleef hangen: In het boek Rechters wordt verteld van Samgar die 600 Filistijnen met een ossenstok in elkaar sloeg. Slechts eén vers wordt aan dit voorval gewijd. Rich. 3:31
Ik kreeg visioenen van Amerikaanse films waarin de ‘Good Guy’ op z’n gemak zijn vijanden, die zich altijd netjes één voor één lijken aan te melden, in elkaar slaat. Zo kun je er wel 600 aan.
Hier is ook weer het getal van betekenis. Geen 700, een totaal, maar 600. Niet alle Filistijnen zijn verslagen.
Die ossenstok staat voor de mogelijkheden die Samgar had. Hij werkte met zijn mogelijkheden en in die zwakheid is hij overwinnaar.
“En”, zo schrijft Schelling, “Door gegevens symbolisch te verstaan, werkt het verhaal vandaag ook zonder dat er werkelijk bloed vloeit. Die leeswijze is eveneens legitiem. Het is aan de lezer om een keuze te maken.”

Zo blijft de Bijbel een fascinerend boek.

Lijdenslust

Een essay van Marcel Möring wat hij schreef naar aanleiding van de maand van de filosofie, april 2006.
Na Dimitri Verhulst was ik weer even bevestigd in mijn oordeel over Nederlandse schrijvers maar de naam van Marcel Möring zat nog in mijn achterhoofd dus toen ik in de kringloopwinkel liep….
Weer, voorzichtig, een dun boekje maar bij deze schrijver word ik wel heel nieuwsgiering naar wat hij nog meer heeft geschreven.
‘Lijdenslust’, lust om te lijden.
Een boekje over lijden en het nut daarvan.
Ergens op dit blog herhaalde ik een uitspraak van Jose Martyr: “de mens heeft er behoefte aan om te lijden. Wanneer hij geen verdriet heeft creëert ie het.”
Zelf vertaalde ik dat naar een schreeuw om aandacht. Wanneer je zichtbaar lijdt, lijden de mensen om je heen met je mee. Dat is prettig. Ik ken mensen die op die manier verslaafd zijn geraakt aan ‘lijden’. Het geeft hun leven betekenis. Maar lijden heeft meer betekenissen.
De mens heeft er iets mee. Dat werkt Marcel uit via de hoofse literatuur, Schopenhauer, Pico della Mirandola, Dante en Charles Ryder uit ‘Brideshead Revisited’ naar het nu.
In deze tijd denken we dat we recht hebben op geluk en dat we het lijden moeten uitbannen. Maar juist het lijden kan een betere wereld voortbrengen.
Door lijden krijgen mensen inzicht en leren ze leven. Iets dergelijks schreef ik ook al eerder
Toch zoekt de mens over het algemeen naar geluk en voorspoed en zoekt het lijden niet op. Men wil kennelijk ten diepste niet leren leven, inzicht verkrijgen.
Zou het ook te maken hebben met de ‘lange termijn visie’ en het kunnen ‘uitstellen van de beloning’? (Daniel Coleman schreef ooit dikke pillen over emotionele intelligentie.)
Christenen worden daartoe ‘getraind’.

‘Wat is er mis met lijden? Als de sociobiologen zelf al toegeven dat wij van ons lijden leren, maar gelukgevoelens er alleen maar voor zorgen dat we niets veranderen en blijven eten en neuken, zou het dan niet beter zijn om te leren leed te accepteren als een natuurlijk onderdeel van het menselijke leven en een vormende impuls in ons bestaan?’

‘De mens kan niet gelukkig zijn en heeft het recht niet, als op hetzelfde moment andere mensen van honger of dorst of ten gevolge van oorlog sterven.’

Mooie zinnen, met de eerste ben ik het wel eens maar bij de tweede steekt de pragmaticus in mij de kop op: wat heeft het voor zin om ongelukkig te gaan zitten zijn vanwege dingen waar je niets aan kunt veranderen?
Bij de keuzes in mijn eigen leven heb ik niet altijd voor het gemakkelijkste gekozen maar daar wil ik dat grote woord ‘lijden’ niet aan verbinden. En het leed van de ander mee (helpen) dragen?
Dat deed ik o.a. vaktechnisch. Mijn zorghormonen zijn nu uitgeput.
Ik herinner me als klein meisje dat mijn vader tegen mij zei: "heb je de klok bij tante X al eens bekeken?
Daarbovenop staat een mannetje met de wereldbol op zijn schouders. Jij kunt de wereld niet dragen zoals dat mannetje probeert te doen, dat doe God." Daar bedoelde hij niet de god Atlas mee. Kennelijk had ik ingewikkelde vragen gesteld.
Möring snijdt basisvragen aan en probeert een antwoord te vinden. ‘Er is geen paradijs zonder dat daarvoor eerst pijn wordt geleden.’
Tegelijkertijd probeert hij het weerzinwekkende platte Hedonisme van deze tijd te lijf te gaan. Terecht.