Mercier, zijn echte naam is Peter Bieri, is een Zwitsers filosoof. Hij schrijft in het Duits want het is uit het Duits vertaald, maar met dit boek had ik het om de één of andere reden uit het Italiaans verwacht: 'Il peso della parole', waarschijnlijk omdat heel veel zich in Italië afspeelt en het ook die sfeer heeft.
Ook heb ik nog een filosofisch werk van hem liggen onder zijn echte naam: ‘Het handwerk van de vrijheid’ met als ondertitel ‘Over de ontdekking van de eigen(!) wil’.
Je snapt: daar ben ik ook benieuwd naar. Alleen ben ik daar weer in blijven steken maar dat komt op een dag wel. En op de plank liggen nog ‘Lea’ en ‘Perlman’s zwijgen’. Ooit in een kringloopwinkel gevonden.
Dit boek lijkt op ‘de Nachttrein’ met z’n vele brieven. Een goede manier om
gelaagdheid aan te brengen.
Wanneer een boek mij afhoudt van Netflix, dan vind ik een boek geslaagd. Dat was
hier het geval.
Dat gebeurde niet met ‘de storm’ van Grisham. Wat een belabberde schrijver is
hij eigenlijk vergeleken met Mercier.
Ander type boek ook. Er moet bij Grisham veel gebeuren wil je er een film van
kunnen maken, terwijl bij de filosofische Mercier veel nagedacht wordt over
allerlei onderwerpen.
‘Op twee vragen , zei hij, moet een verlicht mens altijd antwoord weten: wat
denk ik precies? En: waarom denk ik dat?’
En daar hou ik van. Ik ben ook dol op woorden, en ook vooral
geschreven; zwarte tekentjes op een witte ondergrond. Met podcasts heb ik
niets; ik wil woorden zien en die op mijn eigen tempo kunnen opslurpen, mijn
eigen beelden en ideeën kunnen vormen. Met preken in de kerk heb ik al moeite
genoeg om niet af te dwalen.
Simon Leyland is een geboren Brit, maar als vertaler en
uitgever in Triëst, Italië beland vanwege zijn huwelijk met Livia. Als kind had
hij zich voorgenomen om alle talen te leren die rondom de Middellandse zee
werden gesproken. Gewoon omdat hij dat
leuk vond zonder zich de vraag te stellen of hij er ‘iets aan had’. Die onvraag
naar het nut die trouwens in het boek niet gesteld werd, viel mij op.
In dit land moet alles iets opleveren. Zomaar iets voor de lol doen is eigenlijk
not done.
Wat een onzin en wat een armoe.
In ieder geval is het met al die talen bij Simon niet zover gekomen maar een
talenknobbel en een intens gevoel voor
woorden heeft hij wel.
Zijn vrouw Livia komt uit een Italiaanse uitgeversfamilie en heeft de uitgeverij
van haar vader geërfd; is betrekkelijk jong gestorven en daarna heeft Leyland
de uitgeverij overgenomen. Ze hebben twee kinderen. Sophia en Sidney.
Regelmatig bestookt door migraineaanvallen krijgt hij op een dag het bericht
dat hij vanwege een hersentumor nog maar kort te leven heeft – woorden van
gewicht - en hij bereidt zich daarop
voor door de uitgeverij te verkopen. Dan blijkt alles op een misverstand te
berusten en ja…wat ga je dan doen met je herwonnen leven.
Ik moest denken aan 'de Vlek' van Willem Jan Otten. Daar wordt ook zo’n fout gemaakt. Wat doet dat met een mens? Het hakt er
op dat moment in als een mokerslag, maar drie maanden nadat hij zijn leven weer
‘teruggekregen’ heeft is tot Simons eigen verbazing zijn perspectief op het
leven alweer veranderd en zijn prioriteiten geen prioriteiten meer.
Na de verkoop van de uitgeverij heeft hij een berg geld en erft ook nog eens
een huis van een oom in Londen. Daar gaat hij wonen maar houdt door zijn
vertaalwerk banden met de uitgeverij in Triëst en ook met vrienden van een
uitgeverij in Londen. Er komen nogal wat mensen langs en ik kan me voorstellen
dat het voor sommige lezers teveel is.
Door dat geld kan hij veel goed doen en dat is één van de filosofische
problemen die Mercier aankaart. Want waar doe je dat voor? Onbaatzuchtigheid? Toch
voor je eigen ego?
Wat doet het met de ontvanger? Ben je verplicht om eeuwige dankbaarheid te tonen?
Andere vraagstukken die aan de orde komen zijn bijvoorbeeld ‘de witte en zwarte
kaste’.
Sophia is verpleegkundige en gaat voor arts studeren en kapt daar op een
bepaald moment acuut mee. Ze heeft genoeg van dat aparte gezondheidszorgwereldje
met zijn eigen onbegrijpelijke taal. Die witte kaste. Hoe herkenbaar!
Zoon Sidney zit in de advocatuur, de zwarte kaste, en krijgt de nodige morele
problemen.
Waarom leven zoveel mensen naar hetgeen van ze verwacht wordt?
Wat is tijd? Kun je je tijd verbeuzelen en is dat dan per definitie verloren tijd?
Waarom hou je altijd rekening met wat jouw – het gewicht van - woorden bij de ander teweeg kunnen brengen?
Volgens mij zijn er mensen die dat helemaal niet doen, maar oké.
Dat was een reden voor Leyland om aan zijn overleden vrouw brieven te gaan
schrijven. Dan kun je eerlijk zijn en breng je niemand van zijn stuk en het helpt hem zijn gedachten te ordenen. Ook herkenbaar.
Wat is belangrijker in het leven: je als vertaler druk maken over een komma of inspanningen
verrichten voor de zwakkeren in de samenleving?
‘Er bestaat geen ranglijst van belangrijkheid van de dingen waarop je leed
en komma’s met elkaar kunt vergelijken.’
Omdat Simon uitvalsverschijnselen krijgt bij zijn migraineaanvallen vraag hij
zich af hoe de taal van de geest werkt. Want die ging gewoon door in hem ook al
kon hij moeilijk uit zijn woorden komen bij zo’n aanval. De taal van zijn geest
bleef ongedeerd. Hij kon het alleen niet uiten.
Ach, ik herinner me nog een mevrouw die, na een hersenbloeding, alleen nog maar
‘do-do’ kon zeggen terwijl ik merkte dat haar geest normaal functioneerde. Aan de intonatie kon je dan horen of ze kwaad
was, onzeker of verdrietig. Wat moeilijk is dat.
Maar op een dag zou je ook je gedachten kwijt kunnen raken. En dan?
Wat zijn herinneringen, welke sporen laat je na in je kinderen, los van je
genen.
Niet dat Mercier overal een antwoord op formuleert; hij zet je aan het denken. Er zitten weer veel markeringen in mijn boek.
Negatieve punten zijn de langdradigheid. Simon beleeft van
alles en gaat dat ook nog eens aan zijn vrouw schrijven. Dat is dubbelop. Aan het einde van het
boek gaat hij zelf een boek schrijven als teken van het vinden van nieuwe
woorden denk ik, maar daarover wordt naar mijn mening teveel uitgeweid al geeft het wel weer een inkijkje in de knopen en dilemma's die het schrijven van een boek met zich meebrengen.
È bello scrivere perché riunisce le due goie: parlare da
solo e parlare a una folla.
vrij vertaald: Het mooie van schrijven is de combinatie van het spreken met
jezelf en het spreken tot een groep.
Vertel mij wat. Hij had ook blogger kunnen worden.
En de muziek van Bach is de achtergrond muziek voor het leven!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten