Het kleine meisje van meneer Linh

Geschreven door Philippe Claudel in 2005. Ik las al meerder boeken van hem. Te vinden via de zoekmachine.
Een ontroerend boek(je) over ontheemd voelen, liefde, vriendschap en zorg.

Zoals in meer boeken van Claudel wordt er niet precies beschreven waar het verhaal zich afspeelt. Meneer Linh ontvlucht het regiem van zijn oosterse land met zijn kleindochter, Sang diû.
Zoon en dochter zijn omgekomen; zijn vrouw is hij al langer kwijt.
Maar hij heeft zijn kleine meisje nog en meneer Linh heeft er alles voor over om haar een goede opvoeding, warmte en liefde te geven. Zo heeft hij toch een toekomst.
Hij belandt in een asielzoekerscentrum, sluit een hechte vriendschap met de westerse dikke meneer Bark ondanks de taalbarrière. Meneer Linh noemt Bark 'Goedendag' en Bark verbastert de naam van de kleine meid tot Sans Dieu en meneer Linh tot ‘Tao Laï' en........nee, ik ga er niet teveel over zeggen; het is een ontroerend juweeltje.

Tao heeft te maken met de oorsprong en doel van alle dingen, daarom staat er denk ik voorin 'aan alle meneer Linhs van deze wereld. En aan hun kleine meisjes.'
Sans Dieu? Nee, soms gebeuren er wonderen.

In elke generatie leven maar een paar mensen die zo begaafd zijn en zo rijp, dat men kan begrijpen dat zij de pers gebruiken. Maar dat bijna iedereen, en in het bijzonder alle stumpers een dergelijk communicatiemiddel gebruiken, terwijl zij niets dan kletspraat te vertellen hebben: wat een ongeproportioneerdheid!

Sören Kierkegaard (1813-1855)

Deens filosoof

*gniffel* Ik ben het helemaal met hem eens maar Kierkegaard zou onze social media eens moeten zien.......
En al die mallotige bloggers.
Wat zou hij zich ergeren.

Vanuit de keuken

Mijn zilverharige vriendin en ik
zijn als twee appelbomen
steviger en heerlijker dan ooit in bloei,
voor de bongerd gerooid wordt.

Wanneer wij elkaar spreken, bijvoorbeeld
over het best-bewaarde damesgeheim
aller tijden, of over hoe wij ons
voegen naar de wet van de wereld,

almaar, en waarom, zegt zij mij:
wij zijn bang voor onze eigen kracht.
En inderdaad, met vreugdevolle
en opbolderende angst zeil ik daarna

de trap af: welke onderneming zal ik
nu eens gaan oprichten, welke harde
waarheid beschrijven; en ga ik, immers
in vlam, die oorlog eens voeren?


Anna Enquist (1945)

De vreemdeling

Geschreven door Albert Camus in 1942. Oorspronkelijke titel: ‘l’ Etranger’ . Het was zijn debuut.
Het verhaal speelt zich af in Algiers waar Camus is opgegroeid. Algerije werd onafhankelijk van Frankrijk in 1962.
Eerder las ik van hem ‘de Val’ en ‘de Pest’ .
Meursault is de enige zoon van Mw. Meursault die in het eerste hoofdstuk wordt begraven. Zij werd ‘een jaar of zestig’ en heeft haar laatste jaren doorgebracht in een gesticht omdat zoonlief niet meer voor haar kon/wilde zorgen. ‘ze had me allang niets meer te vertellen en in haar eentje verveelde ze zich’. Later hoort hij tot zijn verbazing van iemand uit het gesticht dat zijn moeder het erg heeft gevonden.
Tijdens het lezen zat ik mij af te vragen welk etiketje Meursault in deze tijd zou krijgen: van alle etiketjes die te kust en te keur zijn misschien HSP, Asperger of iets dergelijks.
Hij is gevoelig voor zintuigelijke prikkels en raakt soms overprikkeld. Hij kan zichzelf heel gemakkelijk bezighouden met alleen zijn geest. Hoe herkenbaar. De emotieloosheid is onherkenbaar.

Wanneer Meursault op zijn werk in aanmerking komt voor promotie komt een nihilistisch trekje naar boven: ‘In mijn studententijd had ik veel van dat soort eerzucht. Maar toen ik mijn studie moest afbreken, zag ik heel snel in dat dat alles zonder werkelijke betekenis was.’

Door omstandigheden vermoordt Meursault iemand en moet voor het gerecht komen.
De zielenroerselen van Meursault beslaan het belangrijkste gedeelte van het boek. Hij beziet de hele situatie en rechtsgang als bijzonder verwarrend en daardoor afstandelijk. Heel stoïcijns relativeert hij alles en erkent dat hij fout is geweest. Hij neemt de verantwoordelijkheid daarover en accepteert de doodstraf.
‘Maar ieder weet dat het leven niet de moeit waard is te worden geleefd. In de grond van de zaak wist ik heel goed dat het er weinig toe doet of men op dertig- dan wel zeventig jarige leeftijd sterft, omdat in beide gevallen natuurlijk andere mannen en vrouwen zullen leven, en wel gedurende duizenden jaren.’

Camus wilde niet aangemerkt worden als een existentialist maar na dit boek begrijp ik wel dat men hem toch enigszins tot die stroming rekent.

De doodstraf is Camus een doorn in het oog: dat de mens geen enkele kans meer krijgt en men hem daardoor alle hoop ontneemt is niet te verteren. Dat begrijp ik wel, maar er zijn gevallen.....

Aan het einde van het boek krijgt Meursault het aan de stok met een aalmoezenier die hem op de één of andere manier op de knieën wil brengen en weer ‘met God aankomt’. Maar in de ogen van Meursault leeft deze man ‘als een gestorvene’; is niet bepaald iemand om jaloers op te zijn en scheld hem overhoop.
Daarna kan hij zich overgeven aan ‘de tedere onverschilligheid van de wereld’.

De drie wonderlijkste woorden

Wanneer ik het woord Toekomst uitspreek,
vertrekt de eerste lettergreep al naar het verleden.

Wanneer ik het woord Stilte uitspreek,
vernietig ik haar.

Wanneer ik het woord Niets uitspreek,
schep ik iets dat in geen enkel niet-bestaan past.

Wislawa Szymborska (1923 -2012)

Het Rosie project

Geschreven door Graeme Simsion, een Australiër, in 2013. Zijn roman debuut, maar hij was al schrijver van o.a. novelles en toneelstukken.

In vakantieperiodes sta ik mij zelf toe luchtiger boeken te lezen en dit is er zo één.
Een komisch boek maar eigenlijk ook best leerzaam.
Don Tillman (39 jaar) is een geneticus en heeft een aandoening, verwant aan het autistische spectrum. Een Asperger, wat hijzelf niet zo heel erg in de gaten heeft, of niet wil toegeven. Hij geeft wel toe dat zijn hersenen anders functioneren dan bij anderen.
Hij functioneert het best bij strakke schema’s en heeft moeite met emoties. Hij doet erg zijn best om emoties van andermans gezichten af te lezen maar faalt daarin regelmatig.
Een strak schema uit zich bijvoorbeeld in het wekelijks hetzelfde te eten want dan hoeft hij zich niet met het koken bezig te houden. Dat gaat op de automatische piloot en kan hij tegelijkertijd rustig nadenken over de dingen die hem werkelijk bezighouden. Hoe herkenbaar!
Hij wordt bijgestaan door een bevriend echtpaar, Gene en Claudia, dat hem door en door kent en waarbij hij zich thuis voelt.
Hij wil aan de vrouw. Eerdere dates liepen op niets uit en nu heeft hij een 16 pagina’s lange vragenlijst bedacht dat de vrouwen moet filteren waardoor de ‘beste’ vanzelf naar boven komt. Dat is een stuk efficiënter. Een ‘Echtgenote project’ gaat van start.
Zijn vriend Gene, die ‘een vermogen bezit om sociale problemen op te lossen’, helpt hem daarbij.
Ik moest regelmatig aan Sheldon denken, uit ‘The Big-bang Theory’.

Om de sfeer aan te geven:
Gene vraagt Don een lezing van hem over te nemen over de symptomen van het syndroom van Asperger.
Dat wil Don wel ook al raakt zijn eigen schema daardoor in de war.
“De lezing stond gepland voor 19.00 uur op een school in een buitenwijk. Ik schatte dat ik er in twaalf minuten naartoe kon fietsen en rekende drie minuten voor het opstarten van mijn computer en het aansluiten van de beamer.
Ik arriveerde volgens planning om 18.57 uur, nadat ik Eva, de schoonmaakster met de korte rok, zevenentwintig minuten daarvoor in mijn appartement had binnengelaten. Er liepen ongeveer vijfentwintig mensen in en om het klaslokaal, maar ik herkend Julie, de organisator, meteen op basis van Gene’s omschrijving: ‘blondine met dikke tieten’.
In werkelijkheid weken haar borsten niet meer dan anderhalf keer de standaarddeviatie af van de gemiddelde grootte voor iemand van haar postuur en waren ze dus niet echt een opvallend kenmerk. Het had meer te maken met opduwing en ontbloting, voortkomend uit haar kledingkeuze, die zeer praktisch leek voor een warme zomeravond.”

Naast het 'Echtgenote project' komen ook een ‘Vader project’ en een ‘Rosie project’ langszij.
Die gaan allemaal heel verwarrend door elkaar lopen.
Dat er één overblijft ligt misschien een beetje teveel voor de hand gezien de titel maar dat nam niet weg dat ik me kostelijk heb geamuseerd.

Paradijs verloren

Geschreven door Cees Nooteboom (1933) in 2004. Ik las de vierde druk uit 2011.
De naam Cees Nooteboom kende ik wel, maar geen enkele van zijn boeken. Hoe is dat mogelijk, vraag ik mij af, want hij heeft zo ontzettend veel geschreven en verschillende prijzen in de wacht gesleept.
Nu zijn er in dit land zoveel schrijfprijzen dat het best knap is wanneer je die weet te ontlopen.
Dit was mijn eerst kennismaking en ik viel op de letterlijk vertaalde titel: ‘Paradise lost’. Die van Milton.
Al verschillende keren heb ik die geprobeerd te lezen maar ik kom niet door dat oude Engels heen.
Welke bedoeling heeft een Nederlandse schrijver ermee?

Het begint allemaal een beetje verwarrend: een man (schrijver) die een aantrekkelijke vrouw (achteraf bezien Alma) bestudeerd in het vliegtuig. Ze leest een boek. Hij is nieuwsgiering maar komt er niet achter welk boek. Aan het einde, wanneer hij haar weer ontmoet, met hetzelfde boek blijkt het ‘Paradise Lost’ te zijn maar ook zijn eigen boek?
Dan een verhaal uit Brazilië. Alma en Almut, hartsvriendinnen met 'Duitse opa's die na de oorlog naar Brazilië gekomen zijn en nooit over hun verleden willen praten'.
Zij hebben het plan om ooit naar Australië te gaan om daar een – in mijn woorden- authentieke wereld/ paradijs te vinden maar die/dat niet blijkt te bestaan. Alma (betekenis: meisje, maar misschien een verwijzing naar de Alma Mater) is de gevoelige van de twee; is dol op engelen en wordt als puber in een buitenwijk van São Paulo verkracht door een groep jongeren; een zwarte wolk .
In Australië maakt zij van alles mee; heeft een week lang een verhouding met een kunstzinnige Aboriginal, maar ook aan dat ‘paradijs’ komt weer een einde en als engel heeft ze een bijna - verhouding met een Nederlandse man.

Het volgende verhaal is een Nederlandse man en literatuurcriticus, Erik Zondag, die naar een kuuroord gaat en daar een bekende van vroeger tegenkomt. Jawel: Alma.
Maar ‘Engelen horen niet bij mensen’.
De epiloog is heel interessant: daar komen we weer de schrijver uit het eerste verhaal tegen en Alma (als engel?), met de trein op weg naar Rusland. Dat is door 'boven' geregeld.
De schrijver mijmert over zijn pas geschreven boek: ‘Eén, twee jaren heb je met mensen geleefd [..] en daarna heb je ze op weg gestuurd, de wijde wereld in. Je hoopt dat het ze goed gaat, dat ze genoeg adem hebben om nog een tijdlang te bestaan. Je hebt ze alleen gelaten, maar het gevoel dat je hebt is dat zij jou alleen hebben gelaten. ‘

Met tegen de achtergrond het paradijsverhaal, wat je voortdurend in je achterhoofd moet hebben bij het lezen vind ik het een heel doordacht geheel.
Wanneer de schrijver met Alma in gesprek raakt over Paradise Lost zegt Alma: ‘Voor mijn gevoel is alles gebaseerd op een misverstand, en dan vind ik de straf eigenlijk te zwaar. Vindt u dat geen prachtig woord, misverstand? Alles is begonnen met een misverstand, en die reeks zet zich tot in het oneindige door. […] Weet u, eigenlijk vind ik de titel nog het mooist. In die zin is het verhaal natuurlijk eigenlijk nooit afgelopen. […] Heeft u weleens nagedacht over degene die het paradijs bedacht heeft? Een plek zonder misverstanden? De mateloze verveling die daar moet heersen kan alleen maar als straf bedoeld zijn. Zoiets kan alleen een slechte schrijver verzinnen.’ *

Zoo gaan zij hand in hand, zij’t ook met trage schreden,
Gebukt en ’t oog gevest op ’t eens zoo Zalig Eden,
Een vreemde Wereld in, die hun als woonplaats beidt.-

uit ‘Paradise Lost’ van John Milton

Een erudiet schrijver; het smaakt naar meer.

* 07-08-16
Hierover heb ik weer eens zitten nadenken. Ik heb dit type opmerkingen vaker gehoord.
Het slaat wel de plank mis. Een plek zonder misverstanden is niet vervelend en/of saai en wordt niet bedacht door een slechte schrijver.
Een plek mét misverstanden is niet leuk en verdrijft de verveling niet. Het ontaard altijd in moord en doodslag. Maar kennelijk is dat voor sommige mensen aantrekkelijk.