Leuke Twitter

Een twitter over ons jubileumconcert vorig week zaterdag. Let vooral op dat 'orkest mega goed'! Dit was een moment tijdens de generale repetitie.

Kunstgeschiedenis IV

Barok en Rococo

We zijn aanbeland in de zestiende eeuw. Luther met zijn reformatie brengt de macht van Rome aan het wankelen. De contraformatie is het antwoord en een grondslag voor een nieuwe, uitbundiger stroming; ‘barocco’.
Belangrijkste kenmerken: dynamische beweging door middel van diagonalen, asymmetrie en gebogen lijnen en emotionele effecten die worden bereikt door het chiaroscuro- effect van da Vinci (claire obscure) Daar komt onze Rembrandt om de hoek kijken die deze stijl met grotere zeggingskracht weet te brengen.

Dit is Petrus in de gevangenis.












Gianlorenzo Bernini kreeg de opdracht het St Pietersplein aan te kleden en het resultaat had het effect van een moederlijke omarming door de kerk.
Toen wij met onze jongste zoon, die toen vijf jaar was het St. Pietersplein opliepen slaakt hij een kreet en riep, geïmponeerd door de ruimte, enthousiast: “ Jippie.....Hier kun je lekker goed skeeleren!”
Op Bernini ben ik helemaal verliefd geworden. Ik kwam hem pas op het spoor via Dan Browns ‘Bernini mysterie’.
Sindsdien heeft hij mij niet meer losgelaten. Na Kees Verkade en August Rodin die ik gewoon eerder kende bracht hij het kippenvel op mijn lijf. Er zijn niet veel mannen die dat voor elkaar krijgen. *grinnik*
Als je de Renaissance David van Michelangelo en de Barokke David van Bernini met elkaar vergelijkt….tsja….geef mij Bernini dan maar. Daar spat de energie vanaf. Toen wij later nog eens in Rome waren was de eerste gang dan ook naar piazza Navona en villa Borgheze waar zijn meest bekende werken staan.

Je zou het werk van Bernini 'Intentioneel beeldhouwen avant la lettre' kunnen noemen.










In Nederland en Noord Duitsland blijft deze stijl wat ingetogener door het protestantisme. Toch ontwikkelt zich dankzij de welvaart een culturele bloei in de lage landen. Vooral de schilderkunst. Rembrandt, Frans Hals, Jan Steen en van Ruysdael zijn bekende namen geworden. Elke stad of dorp heeft wel zo zijn ‘schilders buurt’.
In Frankrijk krijgt de architectuur meer ruimte onder de zonnekoning: Lodewijk de XIV. De barok in dit land gaat op kousenvoetjes over in de Rococo (1715-1770) met meer élégance en lichtvoetigheid. Evenals in Duitsland en Oostenrijk. Dan krijg je zoiets van Balthasar Neumann in het bisschoppelijk paleis van Würzburg:

Kunstgeschiedenis III

Renaissance, Maniërisme.

In Italië, dat niet zo veel wilde weten van de Gotische stijl (Goten waren barbaren) begon aan het begin van de vijftiende eeuw een wedergeboorte of herleving (Renaissance) van de klassieke idealen.
Kenmerkend aan deze tijd was de aandacht voor harmonie, mens en natuur: Antropocentrisch in plaats van Theocentrisch. Rijke aristocraten waren opdrachtgevers en beschermers van de kunstenaars die zich nu vrijer konden ontplooien.
Filippo Brunelleschi was een belangrijke architect omdat hij het wetenschappelijk perspectief toepaste en zo verdwijnpunten creëerde wat ook in de schilderkunst belangrijk werd. Tommaso Masaccio is daar weer beroemd mee geworden.
Florence was in deze tijd de belangrijkste culturele stad van Italië en dat was de paus een doorn in het oog. Donato Bramante (1444 - 1514) kreeg de opdracht om de St. Pieter te herbouwen. Helaas overleed hij en maakte Michelangelo Buonarotti (1475 – 1564) zijn werk af. Hij is het meest bekend door de beschilderingen van de Sixtijnse kapel, de beeldhouwwerken David en de Piëta. Samen met Leonardo da Vinci (1452 – 1519) ontstegen zij het type ambachtsman.

Rechts de Pietà van Michelangelo. Meteen rechts als je binnenkomt in de St. Pieter. Helaas achter glas. Wat je er ook bij bedenkt; het is gewoon prachtig
Het werk van deze veelzijdige mannenbroeders vormde dan ook het hoogtepunt van de Renaissance. Eigenlijk behoren Rafaël (1483 – 1520) en Titiaan (1489 – 1576) daar ook bij. Tegen het plafond van onze toilet hebben we een plaat van het plafond van de sixtijnse kapel geplakt. Kun je ‘op je gemak’ het geheel bestuderen.
Leonardo da Vinci is o.a bekend geworden door het gecombineerd gebruik van nieuwe technieken: ‘chiaroscuro’ is het gebruik van het licht-donkercontrast en het ‘sfumato’, een nevelig effect. Zie de Mona Lisa. Vorig jaar heb ik die eindelijk, tijdens een tripje Parijs in combinatie met wat minder goed weer, met eigen ogen gezien.
Ik moet ergens nog een zelfgemaakte maffe foto hebben…even zoeken……….gevonden:

Van deze kant was de Mona Lisa een stuk humoristischer! Ik begrijp haar stoïcijnse glimlach nu een stuk beter.








Het Maniërisme is een betrekkelijk kleine stroming in die tijd met wat meer decadentie. Persoonlijke expressie was het belangrijkste. Toen al!
De architect met de meeste invloed was Andrea Palladio. Zijn invloed rijkte ver zoals later zal blijken.

Kunstgeschiedenis II

Gedurende de derde, vierde en vijfde avond kunstgeschiedenis vervolgden we een tijdreis van de vroegchristelijke en Byzantijnse kunst naar de Gotische. Dat beslaat zo ongeveer weer duizend jaar.
De oudste uitingen van Christelijke kunst zijn te vinden in de catacomben van Rome. Dat zijn wat Christelijke symbolen. Nadat Constantijn de Christelijke religie gaat gedogen in 313 komen de uitingen breder op gang, de symboliek blijft gehandhaafd.
Na Constantijn valt het rijk uit elkaar in west en oost, resp. Roomse en Byzantijnse rijk. Dat laatste rijk waarvan Byzantium/ Constantinopel/ Istanbul het culturele centrum was gaat ten onder aan de Turkse overheersing in de vijftiende eeuw. Het architectonische hoogtepunt van die stad is de Hagia Sophia. (532-537)

Deze staat nog op mijn ‘vererenmeteenbezoekverlanglijstje’ Grappig is wel weer dat deze moskee van oorsprong twee samengevoegde Christelijke kerkvormen bevat en pas in 1453 veranderde in een moskee. Nu is het een museum.
Nog een bekend Byzantijns gebouw is de San Marco in Venetie (1063) Jammer hoor dat kleine kinderen niet gewoon overal mee naar binnen willen en duiven voeren leuker vinden. Ik kan ‘m dus nog niet afvinken.
De westerse bouw van godshuizen zijn de Basilica, van oorsprong markthallen. De Basilicavorm is rechthoekig, verdeeld in drie of meer schepen met een verhoogd dak en geschikt bevonden voor het samenkomen van de christenen.
Maar de Longobarden trokken over West-Europa en verwoestten zo het een en ander. Onder Karel de Grote werd de rust weer hersteld en kwamen de monniken die waren gevlucht naar Engeland en Ierland weer terug. De paus weet de nieuwe christenen aan zich te binden en zo groeit de kerk van Rome uit tot een machtsblok dat het hele maatschappelijke en culturele leven beheerst.
Op deze manier ontstaat wel een gemeenschappelijke kunststijl: de Romaanse.
Aanvankelijke een sobere stijl, maar dat groeide door toenemende welvaart en kennis van de wiskunde uit richting Gotiek met haar hoge en ranke torens. Hier de cathedraal van Salisbury. In Italie landde deze stijl niet echt.

Kerken werden versierd met van alles en nog wat om de gelovigen in de juiste gemoedsgesteldheid te brengen. De beeldhouwwerken waren de plaatjes bij Bijbelse verhalen, want nog lang niet iedereen kon lezen.
Vele kerken werden gebouwd en dat stimuleerde weer de schilderkunst. Er waren meer plaatjes nodig. Werd er eerst geschilderd met tempera: kleurstoffen vermengd met eigeel, door de ontdekking dat men ook olie kon gebruiken gaf dat een ‘boost’ in de paneelschilderkunst.
Giotto di Bondone* (1267-1337) was de eerste die probeerde emotie en ruimtelijkheid in zijn schilderijen te brengen. (onder)

Zo gaan we richting Renaissance.
Mmm, het gaat wel erg in vogelvlucht.




* 26-11: Ergens las ik dat Giotto ook in Dantes Goddelijke comedie voorkomt. Dat heb ik even opgezocht. Hij zit inderdaad in het Purgatorium. Canto XI. Dante (1265- 1325) en Giotto leefden gelijktijdig. De kunstschilder zit daar kennelijk al bij voorbaat vanwege de ' ijdelheid van het menselijke kunnen'. Ook de leermeester van Giotto, mijnheer Cimabue wordt genoemd.

Gods Wil?

Hoe bepaal je of iets de wil van God is? Kun je dat eigenlijk wel?
Verhalen die ik de afgelopen weken hoorde/las.
1. het bestuur van een kerkelijke gemeente kreeg het ‘op haar hart’ om in een andere plaats ook zo’n gemeente te starten. Heel zeker werd het als feit naar de rest van de gelovigen gebracht en werd inzetting gevraagd. Het liep echter faliekant mis. De nieuwe gemeente kwam niet van de grond door verschillende oorzaken.
2. Een jong stel, beide actief in het kerkenwerk van een charismatische gemeente zijn zeer gestimuleerd om met elkaar te trouwen. Het zou Gods wil zijn. Na tien jaar ploeteren kwamen ze erachter dat ze beter konden scheiden; hebben dat ook gedaan en zijn nu allebei gelukkig. Het verhaal van 'truthseeker' op 10 november.

Kun je iets ondernemen en zeker weten dat het Gods Wil is? Kun je van te voren zeggen: het is Gods Wil dat……
Ik denk dat het helemaal niet kan. Door deze overtuigingen en uitspraken is er al zoveel verkeerd gegaan in de loop der tijden.
Er zijn natuurlijk een aantal zaken die we wel kunnen weten. Deze woorden zijn vervat in de 10 geboden. Daarvan weten we wel ‘zeker’ dat het Gods Wil is. Al is het niet zo strikt aan ons, gojims, gericht. Wij hebben de opdracht om naar de Geest te leven en niet naar de letter.
Je naaste helpen waar nodig met hand - en spandiensten, is dan ook geen vraag.
Een criterium is ook dat het niet tegen de Bijbel kan ingaan maar ik heb het nu over de grotere projecten.

Voor jezelf kun je er wel van overtuigd zijn dat iets Gods wil is maar kun je dat ook zo als vaststaand feit overdragen op anderen?
Zelf ben ik, met anderen, al jaren bezig met een project om kunst in de kerk (terug) te brengen op een juiste manier.
Is dat Gods Wil? Vindt Hij dat goed? Persoonlijk denk ik van wel. Maar desondanks blijf ik er voorzichtig mee omgaan. Ik heb geen briefje uit de hemel gekregen. Wanneer er steekhoudende argumenten komen om dit project niet door te zetten was/ben ik bereid om het te stoppen.
Zoals de priesters uit Jozua 3 hebben we voorzichtig de voetstappen gezet en langzamerhand konden we steeds verder lopen. Het pad werd geëffend. Daar zie ik, en daarin ben ik niet alleen, Gods Hand in.
Zo konden en kunnen we in vertrouwen verder gaan. Stapje voor stapje.
En ja, er zijn er ook die er de tegenstander in zien. Helaas zonder deugdelijke argumenten.
Wat is waarheid?

Achteraf, misschien wel na vele jaren, zouden we kunnen kijken of het inderdaad Gods Wil was; of we God daarin zien, precies zoals Mozes Hem zag nádat Hij aan hem voorbij gegaan was. Ex 33: 23. Mozes zag Zijn rug.
Zo werkt het, denk ik.
Pas achteraf, na korte of langere tijd kun je met zekerheid zeggen: Ja, dat was (van) God ...........of niet.

Des Hommes et des Dieux

Een film uit 2010, geregisseerd door Xavier Beauvois.
Op ware feiten gebaseerd verhaal over acht Franse monniken die samenleven in een klooster in de bergen rondom Maghreb, Algerije.
Zij bedruipen zichzelf en zorgen ook voor het kleine dorpje waar ze deel van uit maken. Rooms Katholiek geloof en Islam leven hier prachtig samen. Ieder op eigen wijze.
Het reciteren/zingen van religieuze teksten hebben ze met elkaar gemeen. De klok van het klooster en de roep van de imam swingen ook heerlijk langs elkaar heen zonder dat iemand daar problemen mee heeft.
Maar dan komt het gevaar van nationalistische fundi’s langzaam dichterbij.
Buitenlanders worden niet echt gewaardeerd en soms bruut vermoord. Ook de monniken beginnen in de gevarenzone te komen. Er wordt hen van hogerhand geadviseerd om te vertrekken uit het dorp en het klooster, maar zij besluiten om op hun post te blijven. Dat gaat niet zomaar zonder slag of stoot. Indringende gesprekken worden gevoerd. “ Waarom zouden we hier blijven? Is dat nuttig? Moeten we zo nodig de martelaar uithangen en laten zien hoe goed we zijn?”

De ware reden is liefde en trouw. In navolging van Jezus Christus. Dat wordt indringend onder ogen gebracht, een les voor iedereen. Misschien wel de belangrijkste boodschap van de hele film.
De druk van het gevaar wordt langzaam opgevoerd en uiteindelijk is daar de inval.

Twee van de negen hebben het overleefd. Ja, er was intussen een logé bijgekomen. Subtiel is in beeld gebracht dat de zeven al een langere verwerkingstijd hebben doorgemaakt dan deze logé. Mooi.
Ook mooi is de aandacht voor de mimiek, de kalme Rooms Katholieke (Gregoriaanse) manier van zingen en bidden, al knapte ik wel even op toen ik opeens het Zwanenmeer hoorde. Bij de monniken kwamen toen ook pas de emoties echt los, iedereen besefte opeens dat het wel eens hun ‘last supper’ zou kunnen zijn.

Het is een prachtige indringende film maar ik kan me voorstellen dat hij voor veel mensen te traag is.

Onvervreemdbaar

Dit wordt ons niet ontnomen: lezen
en ademloos het blad omslaan,
ver van de dagelijksheid vandaan.
Die lezen mogen eenzaam wezen.

Zij waren het van kind af aan.

Hen wenkt een wereld waar de groten,
de tijdelozen, voortbestaan.
Tot wie wij kleinen mogen gaan;
de enigen die ons nooit verstoten.


Ida Gerhardt

Herkenbaar en ontroerend mooi.