Russisch feestje

Toen ik via Facebook – waar ik nog nauwelijks kom vanwege die rare algoritmes en de oudbakken berichten van soms vijf dagen geleden – een bericht zag van het Rotterdams Philharmonisch over een concert met de tweede symfonie van Rachmaninov heb ik meteen kaarten besteld.
Die tweede symfonie is één van mijn klassieke muziekfavorieten.
Waarom weet ik niet. Ik hou van de klankkleur en het theatrale van de Russische componisten.
Het voelt alsof je deel uitmaakt van een eeuwenoude cultuur. Die hoor ik er in terug en dat bevalt me.
Misschien komt dat door de volksmelodieën die Rachmaninov maar vooral ook Chatsjatoerjan gebruikten.
Voor mijn eindexamen ooit heb ik op mijn eigen verzoek (want opgevoed met Urker- en Kamper-geestelijke-liederen-zingende mannenkoren) een doos met lp’s gekregen: ‘Europa in concert’. Tien lp’s uit tien verschillende Europese landen.
Rusland, Hongarije en Spanje waren favoriet. Op de tweede plaats: De Bohemen, Scandinavië en Engeland.
Van mijn kinderen heb ik voor mijn verjaardag eens een van moderne technieken voorziene, draagbare platenspeler gekregen zodat ik ze nog steeds kan beluisteren.

Gisteravond heb ik weer intens zitten genieten van dit echt Russische feestje want niet alleen de componisten waren Russen; ook de solist en de dirigent zijn dat. En wie kunnen deze stukken beter spelen en dirigeren dan mensen die daar geboren zijn?
Als eerste het vioolconcert van CHatsjatoerjan. (zoeken op Aram Khachaturian via Spotify) Hij is vooral bekend geworden door de muziek bij ‘The Onedin Line’ en zijn ‘Sabeldans’.
Dit vioolconcert - wat voor mij totaal onbekend was - werd gespeeld door Sergej Chatsjatrjan en gedirigeerd door Stanislav Kochanovsky.
Namen om je tong over te breken maar prachtig. Deze solist wist een zaal met vijftienhonderd mensen muisstil te krijgen.
Ook tijdens zijn toegift waarin hij een voor mij onbekend operalied speelde was het muisstil terwijl hij naar mijn idee maar met één stokhaar over de snaren ging.
Volgens mij hield iedereen zijn adem in. Hij kreeg dan ook een lange staande ovatie.

De tweede symfonie van Rachmaninov klonk vertrouwd en toch ook weer niet. Ook al ken ik alle klankkleuren, alle aanzwellende fortissimo’s en smeltende pianissimo’s; ‘ life’ horen spelen is toch ander dan via een cd.
Vooral het derde deel vind ik echt bloedmooi. Het is een inspirerende vrijage tussen blazers en strijkers.
Ontroerend.

Rachmaninov en Tsjaikovski

Het was weer een onvergetelijk Russisch feestje. Ik heb iets met de cultuur van de Oost-Europeanen. Boris Giltburg speelde de sterren van de hemel in het derde pianoconcert van Rachmaninov onder leiding van Stanislav Kochanovsky. Voor mij onwerkelijk dat iemand dat zo kan spelen.
Het staat bekend als één van de moeilijkste pianoconcerten. Ik heb het weleens uitgedraaid en geprobeerd. Niet om door te komen. Maar het is prachtig en één van mijn klassieke favorieten.
Boris kreeg terecht een langdurige staande ovatie.

In de film ‘Shine’, over het leven van de Australiër David Helfgott komt dit pianoconcert ook voor. David stort in bij dit stuk en beland in een psychiatrische inrichting. Gott Helft hem niet altijd. Genialiteit en krankzinnigheid liggen dicht bij elkaar.


En dan de laatste symfonie van Tsjaikovski , de 'Pathetique' ...….ik dacht dat het voor mij een onbekende symfonie was maar het tweede deel met die vijfkwarts maat kwam me toch erg bekend voor.
Dat staat ergens in mijn muziekboeken.
Het eerste deel begint heel pianissimo, dan volgt de statige hobo. Mooie glissando’s naar boven in de vioolpartij.
Zo klonk het tenminste. Misschien waren het wel ‘gewoon’ heel snelle toonladders.
Het derde deel klonk als de lente met geflierefluit van de piccolo en soms een lentestormen.
Nee, met volgend jaar in Holysloot heb ik niet zoveel maar ik gun een ieder zijn eigen fantasieën. Zelf wil ik helemaal niet dat mijn geest op zo'n manier een bepaalde kant uit wordt gestuurd.
Het laatste deel was als een theatraal afscheid. Een versterven.
Gelukkig duurde het even voordat het applaus losbarstte.
De lichaamstaal van een dirigent is ook hier weer heel belangrijk; ook al is het zijn rug.

Dirigente

Een apart kopje voor de eerste keer dat ik in de Doelen was en er een vrouwelijk dirigent op de bok stond. Elim Chan (1986)
Tijdens de gratis lunchconcerten die ongeveer één keer per maand worden gegeven en die ook duidelijk steeds meer publiek trekken werden er deze keer twee stukken gespeeld uit ‘Scheherazade’ van Rimsky Korsakov.



Hoewel ik een cd heb van deze muziek en ik die daardoor uitentreuren ken was het voor mij wonderlijk dat ik voortdurend met kippenvel zat en soms met de tranen in mijn ogen.
Wat een life- uitvoering al niet vermag.
7 februari mag ik weer, maar dan betaald. Dankzij een verjaardagscadeau van mijn kinderen.
Weer Russisch: Rachmaninov en Tsjaikovski.
Onder leiding van Stanislav Kochanovsky die ik al eerder heb ‘ontmoet’.
Dirigenten hebben echt grote invloed: voor ons eigen orkest hebben we net een paar sollicitatierondes achter de rug. Fascinerend wel. Heb ik ‘iets’ met degene die daar met die baton staat te zwaaien of niet; wil ik hem graag een plezier doen om samen mooie muziek te maken of niet? Is ie meteen duidelijk of moet je een beetje raden naar zijn bedoelingen? Nee, er zaten geen vrouwen bij.
Wij wachten nog even af.

Elim Chan gaat dit jaar van start als chef-dirigente van het Antwerps Symfonie Orkest.
Meteen zit ik me af te vragen wie nu eigenlijk de allereerste dirigente was.
Dat blijkt Antonia Brico (1902 -1989) te zijn. Geboren op Nederlandse bodem en heeft notabene de Berliner Philharmoniker gedirigeerd in 1930. Een orkest waar pas sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw ook vrouwen worden toegelaten. Er is eind vorig jaar een film over haar gemaakt - 'de dirigent' - die op dit moment draait in Pathé.
Eigenlijk best wel een reden om .....