Nationaal religiedebat

Een debat naar aanleiding van het boek van Paas en Peels: ‘God bewijzen’ wat al bijna aan zijn derde druk bezig is.
Helaas kon ik het debat gisteravond niet live volgen, maar ach, zo s’ morgens met een bakkie koffie en een notitieblok plus de mogelijkheid van terugspoelen heeft ook zo zijn voordelen. Ook het meteen nazoeken van namen en kreten die ik niet kende zijn dan gemakkelijker.
Alles staat inmiddels online.

Ik heb het ook bewust beluisterd voordat ik kranten en meningen las. Ik maak graag mijn eigen afwegingen. Mijn algeheel gevoel is: wat jammer dat er, ondanks de ruim twee uur, zo weinig tijd is. Vroegah……nam men voor dit soort debatten volgens mij veel meer tijd vrij. Je zou hier een dag voor uit kunnen trekken.
Gelukkig bleef de sfeer over het algemeen goed met hier en daar een kwinkslag. Heel af en toe kreeg ik een gevoel dat er meer grimmigheid ontstond maar dat zette nooit door. Gelukkig! De teamleidster deed het best goed al was ze steeds maar bang haar publiek te verliezen. Nou dat ligt dan aan dat publiek. Mensen die regelmatig in kerken komen kunnen best langer naar een onderwerp luisteren, ze zijn daar veel meer in getraind. Die flauwekul van de stelregel dat mensen maar tien tot twintig minuten gefocust kunnen zijn geloof ik niet.

Er waren twee voorvragen:
• Is geloof in God redelijk
• Is massaal ongeloof funest voor de moraal in Nederland

Een korte impressie:
Paas legde uit dat fundamentele intuïties en wetenschappelijke hypotheses twee verschillende dingen zijn die vaak door elkaar worden gehaald . Geloof in een hogere macht is intuïtief en daarom redelijk. En hij stelde dat het verschil in goed en kwaad gemakkelijker te duiden is met een geloof in een God.

Boudry kwam daarna aan het woord en beschuldigede Paas en Peels van het vermengen van twee discussies; ze dansen een theïstische tango omdat zij in hun boek het bestaan van God vermengen met de effecten van het Godsgeloof. Dat zijn ook twee verschillende discussies.
Hij erkende dat, ook door Dawkins en Dennett, religie is aangeboren. Maar hij ontkende het bestaan van basisovertuigingen/fundamentele intuïties.

Philipse kwam met eigenlijk nog meer voorvragen: over welke God hebben we het en voor wie is het redelijk om te gloven? Gaat het om Epistemische redelijkheid (gaat het om de waarheid) of om instrumentele redelijkheid.
Gloof is volgens hem niet redelijk omdat het niet berust op betrouwbare kenbronnen. Het berust op openbaringen, stemmen of opvoeding.
Religieuze openbaringen zijn logisch onmogelijk, een oneindige God is niet waarneembaar en de overtuigingen zijn nergens op gebaseerd. Met een ‘oneindige lijn’ als voorbeeld werd dat enigszins duidelijk gemaakt.
Ik spreek bij Philipse over gloof en gloven omdat ik dat hem altijd zo hoor zeggen. Het heeft wel iets sjieks. *grinnik*

Peels reageerde daarop dat oneindigheid prima is waar te nemen alleen niet de complete oneindigheid. Zo is God prima te ervaren, maar daarmee ken je niet de ‘hele God’.
Hij viel over de ‘onzinnigheid van God’ door Philipse. Daar herkende ik mij ook in. God is onzin maar Philipse heeft er wel weer een boek van 400 pagina’s aan gewijd.
Datzelfde verwijt heb ik ook eens gelanceerd in discussie met atheïsten. Wanneer je niet gelooft, waarom maak je je dan druk? Ik begin toch ook geen gesprekken of zelfs een forum om over kabouters of elfjes te praten wanneer ik daar niet in geloof?
Gód blijft kennelijk toch snaren raken.
Hier kwam een voor mij nieuw begrip om de hoek kijken: equal weight view.
Uitgelegd als: wanneer twee personen met gelijke achtergrond en kennis aan hun eigen verschillende meningen vasthouden moet het oordeel worden opgeschort totdat er meer duidelijkheid is. Het is kennelijk een problematisch gezichtspunt maar daar weet ik nog te weinig vanaf.

In het onderlinge debat werd nader ingegaan op de vraag of massaal ongeloof nu echt funest zou zijn voor de moraal in Nederland. Volgens beide atheïstische heren natuurlijk niet wanneer je maar goede afspraken maakt.
Peels en ook ikzelf geloven daar niet in. Je hebt dan toch echt een autoriteit- en universialiteits probleem.
Philipse kwam weer met Paulus en zijn epileptisch aanvallen. Dat was dan weer jammer. Ach er zijn zinnige en onzinnige dingen gezegd.

Zijn we nu verder gekomen met dit debat? Niet echt geloof ik en toch vind ik het belangrijk dat er af toe zoiets plaats vind, ook om mezelf te toetsen. Hoe sta ik zelf in dit hele gebeuren. Welke argumenten zijn er ontwikkeld tégen religie. Is geloven echt zo onzinnig of valt het wel mee? En kan ik daar zelf in alle redelijkheid over praten. Ik blijf het onderwerp en de mannenbroeders met belangstelling volgen.

Is de Bijbel betrouwbaar?

Omdat ik de afgelopen tijd weer meer wordt geconfronteerd met de apologetiek dit blogberichtje. Waarom geloven we in een boek van meer dan 2000 jaar oud en putten we daar o.a. onze troost uit? Hoe betrouwbaar is dat boek?
Omdat ik zelf ook niet meer zo van de letterlijkheid overtuigd was, ben ik de Bijbel anders gaan lezen. Dat voelde voor mijzelf als een bevrijding. Bijvoorbeeld: de boeken Jona en Job als een midrash (leerverhaal) lezen is vele malen bevredigender en prikkelt mij tot meer nadenken, ook over de andere Bijbelse verhalen. Zo kan ik nu ook uit de grond van mijn hart zeggen dat de Bijbel betrouwbaar is. Betrouwbaar om er méé en eruit te leven en te leren.
Het OT is heilsgeschiedenis, geen wereldgeschiedenis of een veredeld biologieboek.
Omdat het voor de Joden wél ‘vaderlandse geschiedenis’ is, blijft het wel een beetje een dilemma. Ik denk dat in de verhalen na Gen. 11 in ieder geval een kern van waarheid zit.
Dat geven de verschillende vondsten ook wel aan.
Alle feiten op een rijtje voor zover we die nu kennen (rijtjes zijn altijd gemakkelijk):
Voor het Oude Testament:

Menerptah stele : uit 1209 BC, gevonden in 1896 bij Thebes. Inscriptie van de Egyptische koning Menerptah die regeerde van 1213-1203 BC en hoogstwaarschijnlijk Israël (Isrir) noemde. Staat in het museum van Cairo.

Mesa stele : Uit 840 BC ontdekt in 1868. Beschrijft de overwinning op koning Omri (vader van Achab) van Israël. Daarop wordt ook voor het eerst YHWH genoemd en mogelijk het huis van David. Staat in het Louvre. Op deze steen wint de koning van Moab de strijd tegen Israël, (Israël ging voor altijd volkomen ten onder – frase 7) en wordt er niets vermeld van het offeren van zijn zoon. Tsja.....Geschiedenis wordt geschreven door overwinnaars. (Dat geldt dan dus ook voor de Joodse geschiedenis.) Het verhaal staat in 2 Kon 3: 1-27.

De zwarte Obelisk : Uit 825 BC., Ontdekt in 1846. Te zien is hoe Jehu knielt voor koning Shalmaneser III. Staat in het British Museum. Koning Jehu staat voornamelijk beschreven in 2 Kon 9 en 10. Dat hij voor de Assyrische koning knielde heb ik nog niet in de Bijbel kunnen vinden.

(eigen foto's)









Tel Dan stele : Uit 870 -750 BC, gevonden in 1993. Inscripties van ws. Hazael koning van Damaskus waarin ook Israël wordt genoemd en het huis van David. Staat in het museum in Jeruzalem.

Voor het Nieuwe Testament zijn er, behalve de wetenschapper Lucas die ooggetuigenverslagen maakte en de vele andere kerkvaders ook de volgende buiten- Bijbelse bronnen:

Tacitus (56 -117) een Romeins historicus en schrijver. Hij spreekt in zijn annalen, over Christenen en Christus in Hoofdstuk 15/ 44

Flavius Josephus (37 – 100) een Joods historicus schreef in zijn ‘oude geschiedenis van de Joden' op twee plaatsen over Jezus.
In mijn eigen boek is dat Boek 18 – hfst 3 – par 63 en boek 20 –hfst 9 – par 199
(een Ambo/ Amsterdam uitgave, vierde druk uit 2005)

Lucianus van Samosata (120 – 180), een satiricus schreef ietsie pietsie badinerend:
The Christians, you know, worship a man to this day,--the distinguished personage who introduced their novel rites, and was crucified on that account.
Lees ook pericoop 13

Plinius Secundus of Plinius de Jongere (62 – 113) een letterkundige en politicus, hij schrijft ook over christenen in het laatste stukje van een brief aan een zekere Trajan.

Mara bar Serapion een stoïcijnse filosoof uit Syrië schreef een brief aan zijn zoon. De brief wordt gedateerd tussen 72 - max 300 AD en we kennen de man alleen uit deze brief.
Beginnen bij......"What are we to say,..." rond de nummertjes 18 en 19.

Er zijn nog meer bronnen maar die blijken toch weer niet zo betrouwbaar te zijn. Ook Flavius Josephus is omstreden maar voorlopig hou ik die erin.

Verder nog wat emotionelere argumenten:
Een boek wat al zo oud en toch het meest gelezen boek ter wereld is; een boek dat in staat is om mensenharten ten goede te veranderen waardoor ze gericht raken op de gans Andere en het welzijn van de medemens, een boek dat een doel, hoop en perspectief biedt; een boek dat talloze mensen heeft getroost in moeilijke omstandigheden en houvast biedt; een boek waarin je kunt blijven lezen en studeren en wat nooit gaat vervelen.
Dat is best een heel bijzonder Boek en stijgt uit boven alle anderen.

Gewoon Jezus

Geschreven door Tom Wright (N.T. Wright) in 2011 en vertaald in 2013. Wright is een Brits Nieuw Testamenticus en hij was bisschop van Durham.
Dit is zo’n naam die in de christenwereld regelmatig opduikt en ik werd nieuwsgierig. Hij heeft al best veel geschreven. Waarom las ik dit boek? Omdat mijn oog er op viel en omdat op de achterflap dingen stonden die mijn aandacht trokken. Dat - tussen alle debatten door over het wel of niet bestaan van Jezus, was Hij menselijk of goddelijk, moet je die wonderen letterlijk nemen of niet enz. - de echte Jezus leek te verdwijnen.
Al lezende weg ontdekte ik tot mijn eigen stomme verbazing dat ik het zo fijn vond om over Hem te lezen. Nog even en ik ben ook zo’n Jesusfreak die het alleen maar over Jezus wil hebben.

Wright heeft als thema een ‘weerpraatje’. Het ontstaan van een perfecte storm. Hij neemt de lezer mee naar de tijd van toen om een poging te doen met de ogen van toen naar de geschiedenissen van Jezus te kijken en naar de storm die Hij ontketende. Of hij daarin slaagt.....mmm... het valt niet mee om een 2013/ 2014 bril af te zetten.
Die storm bestond uit een westerstorm uit Rome, een hogedruk gebied van Joodse hoop en vervolgens een orkaan van Goddelijke liefde die botst op de kille macht van het Romeinse Rijk en de oververhitte aspiraties van de Joden. (p52)

Wright beschrijft hoe de Joden, onderdrukt door de Romeinen, uitkeken naar hun Koning, gebaseerd op eerdere patronen: Een koning verslaat de vijanden,(her)bouwt de tempel.
De tempel was de plaats waar de hemel de aarde ontmoette.
Mozes was de eerste die zich ontdeed van de vijanden, de Egyptenaren en een tabernakel bouwde. David en Salomo deden het ook; David versloeg de vijanden en wilde een tempel bouwen wat Salomo dan later deed.
In 167 BC versloeg Judas de Makkabeeër (huis van de Hasmoneën) gedeeltelijk Antiochus Epifanes en herstelde de tempel.
Nog weer later was het Herodes, (een Edomiet, Idumeër) getrouwd met Mariamne uit dat Hasmoneese koningshuis die de vervallen tempel restaureerde, uitbreidde en verfraaide zodat hij geacht werd een echte Joodse koning te zijn.
Nog weer later, in 135 AC was het Simon Bar Kochba (helaas vertaald met Simon de Ster) die een poging deed en voor een tijdje als Israëls grote koning werd gezien.
Maar vóór Bar Kochba kwam Jezus. In ruimte, tijd en materie.
(Dat is meteen ook wat verwarrend. Bij het patroon van vijanden verslaan, tempel (her)bouwen wordt ook meteen Simon Bar Kochba genoemd terwijl hij van ná Chr. is. Ik begrijp wel dat het voor het boek logisch is wanneer je wilt eindigen met het Koninkrijk van God maar dat kan soms voor verwarring zorgen.)

Jezus deed niets van dat alles. Jezus genas mensen, vergaf de zonden wat anders in de tempel gebeurde door de offers. Hij gedroeg zich als een tempel. Hemel en aarde ontmoetten elkaar in Jezus.

Als Jezus de tempel vertegenwoordigde wat betekende dat toen en wat betekent dat nu?
Het betekende toen dat de tempel in Jeruzalem overbodig werd. Het voorhangsel scheurde. Het betekende dat de hemel en de aarde elkaar ontmoette in een persóón.
Jezus vertegenwoordigde een nieuw begin. God werkte door Jezus en Jezus werkt door de Heilige Geest in de gelovigen zodat zij een uitbreiding zijn van de nieuwe tempel. Waar gelovigen zijn worden hemel en aarde verenigd. P. 242
Dit sprak mij het meeste aan en bevestigde mij in mijn ideeën.
Dat koninkrijk van God is met de komst van Jezus begonnen en elke gelovige die Jezus erkent als zijn/haar Koning is onderdaan van dat Koninkrijk wat niet te zien is maar dat van binnen zit. (Luk 17: 20,21)
Kort samengevat: gedraag je er dan naar. Dat betekent niet iemand anders vertellen over jouw geloof maar iemand vertellen dat Jezus de ware Heer van de wereld is! P. 241.

Er staan nog veel meer mooie dingen in zoals deze:
“Als de tempel de ruimte was waarin het domein van God en het domein van de mens elkaar ontmoetten, dan was de sabbat de tijd dat Gods tijd en de tijd van de mens samenvielen. De sabbat was voor ‘tijd’ wat de tempel was voor ‘ruimte’.” P 158, ook al had ik soms het idee dat Wright Jezus wel érg menselijk aftekende alsof Hij soms zelf niet wist waar Hij mee bezig was.

Een aanrader.

Atheïstenschisma

Een berichtje vandaag in het ND waar ik toch wel om moest grinniken: De atheïstenkerk in New York beleeft een scheuring.
Vorig jaar is deze kerk, The Sunday Assembly, gestart in Londen en al snel werd dat voorbeeld door andere grote steden gevolgd.
Eén van de oprichters: Sanderson Jones vond de ‘kerk’ in New York gezinsonvriendelijk en gaf aanwijzingen om daar verandering in aan te brengen. Dat was tegen het zere been. Nu gaan de New Yorkers verder als ‘The Godless Revival’.

Wie lacht niet die de mens beziet?
Best wel 'grappig' wanneer je bedenkt dat de verdeeldheid onder gelovigen door atheïsten vaak als antireclame wordt gezien.

Ik moet ook denken aan het pleidooi van Alain de Botton (in zijn boek ‘Religie voor atheïsten’) voor atheïstische tempels voor perspectief en bespiegelingen. Want veel dingen van religie zijn te nuttig en doeltreffend om aan gelovigen te worden overgelaten.
Misschien zijn deze ‘kerken’ daarom wel opgericht.
Wanneer je teveel gelooft dat het allemaal van de mens afhangt om er een succes van te maken kom je voor allerlei botsende belangen en grote ego’s te staan. Dat heeft de geschiedenis wel geleerd.
Wanneer de atheïstische ‘kerk’ dezelfde soort ontwikkelingen gaan doormaken als de gevestigde kerken dan is er nog een lange weg te gaan.
Ach wie weet, misschien doen ze het beter. Zij hebben niet de ‘druk’ van het één zijn conform allerlei geschriften.
Maar wanneer je levensbeschouwingen niet een beetje op één lijn kunt krijgen blijft het lastig, denk ik. Dat geldt voor gelovigen en ongelovigen. Ze komen er nog wel achter.

Winterslaap

Zo'n egeltje, dat in november slapen gaat
en dromend alles mist: de Sint als kreupelrijmer,
de kerstcommercie en het oudejaarsgemijmer,
de nieuwjaarsborrels en de nieuwjaarsleuterpraat,

fantastisch toch? En wat hem verder blijft bespaard:
sneeuw, ijs en hagelbuien, bibberen en rillen
en carnaval... Zoiets zou u toch ook wel willen?
Pas als de lente terugkomt in de loop van maart

ontwaakt hij fit en fris na bijna twintig weken.
En daarna gaat hij een verkeersweg oversteken.


Jan Boerstoel


Mooi gedicht. Een ideaalbeeld, ook voor mij. Bij de laatste regel zak je met een harde klap in de - soms harde - realiteit terug.

Ik zou er gruwelijke plaatjes bij kunnen ‘plakken’ maar om dit nieuwe jaar niet al te heftig te beginnen…